ИНТОНАЦИЯ МЕНЕН ПУНКТУАЦИЯНЫН ӨЗ АРА БАЙЛАНЫШЫ ЖӨНҮНДӨ (БИР ТЕКТҮҮ ЖАНА ГЕТЕРОГЕНДИК АНЫКТАМАЛАР МЕНЕН КОНСТРУКЦИЯЛАРДЫН НЕГИЗИНДЕ)
DOI:
https://doi.org/10.52754/16947452_2022_2_186Ачкыч сөздөр:
пунктуация, интонациялык өзгөчөлүк, бир тектүү аныктамалар, аныктама, жактоочтук байланыштар, байланыштыруучу байланыштарАннотация
Бул макалада логикалык-семантикалык критерийлер аныктамалардын бир тектүүлүгүнүн-гетерогендүүлүгүнүн квалификациясы дайыма эле ишенимдүү боло бербегени көрсөтүлгөн. Бир тектүүлүк кубулушун сүйлөмдүн интонациялык жана семантикалык бөлүнүүсүнө карата мамиледен тышкары логикалык жана семантикалык терминдер менен гана чечмелөө мүмкүн эмес. Конкреттүү коммуникативдик милдетке жараша интонациялык каражаттар логикалык-семантикалык мамилелерди трансформациялай алат “Автордун ой-ниети боюнча аныктамалар логикалык жактан алыс жана бирдиктүү эмоционалдык мазмун менен биригип, бул аларды бөлгөн өзгөчө интонацияны пайда кылат, окууда тыныгуу, кайталоо. Ар бир аныктамага басым коюу, ал эми жазуу жүзүндө – үтүр». Анықтамалардын синтаксистик бир тектүүлүгү үчүн алардын бир жалпы мүчөгө карата синтаксистик функциясынын бирдиктүүлүгү гана эмес, бул шилтеменин окшоштугу да маанилүү. Алардын синтаксистик теңдиги жалпы интонация түзүлүшү менен баса белгиленет.
Библиографиялык шилтемелер
Современный русский язык под общ. ред. Л.А. Новикова. М. 2003. С. 387-388.
Селезнева Л.Б. Русское правописание. Задачи, алгоритмы, упражнения. – М.: Высш. школа, 1997. С.98-105
Розенталь Д.Э. Справочник по русскому языку: Орфография и пунктуация.- М.: Мир и образование, 2005.
Пособие для самостоятельной работы по русскому языку: Практикум по орфографии и пунктуации / Под ред. Г.Н. Сивриди. Махачкала, 2005.
Валгина Н.С. Активные процессы в современном русском языке: Учебное пособие для филологических специальностей и направлений вузов.- М.: Логос, 2001.
Правила русской орфографии и пунктуации. Полный академический справочник / Под ред. В.В. Лопатина. М.: АСТ, 2009.