КЫРГЫЗДАРДЫН ЭТНОБОТАНИКАЛЫК БИЛИМДЕРИНИН МАКАЛ-ЛАКАПТАРДА БЕРИЛИШИ
DOI:
https://doi.org/10.52754/16948610_2024_3_11Ачкыч сөздөр:
этноботаника, кыргыздардын элдик макал-лакаптары, элдик медицина, фразеологизмдер, өсүмдүктөр культуАннотация
Өсүмдүктөр менен адамдардын ортосундагы карым-катнаш байыркы доорлордон тартып азыркы күнгө чейин жашап келет. Дүйнө элдеринин маданиятында өсүмдүктөр дүйнөсү тамак-аш, азык-түлүк жана элдик медицинада кеңири колдонулуп, этноботаникалык бай мурастын калыптанышына себеп болгон. Бирок урбанизациянын натыйжасында адамдар жаратылыштан алыстап, убакыттын өтүшү менен этноботаникалык билимдерди унутуп же жогото башташты. Бул контексттен алып караганда анча-мынча этноботаникалык изилдөөлөр жүргүзүлүп жатканы менен, жалпы жонунан алганда бул жатта изилдөөлөр чектелүү. Бул макалада кыргыздардын элдик макал-лакаптарынын мисалында этноботаникалык өзгөчөлүктөрү менен жергиликтүү эл тарабынан белгилүү болгон жана колдонулган кээ бир өсүмдүк түрлөрүн аныктоо жана алардын баалуулуктарын аныктоо максатталган. Изилдөөнүн алкагында макал-лакаптарда эскерилген өсүмдүктөрдүн түрлөрү аныкталып, айрым тактоолор киргизилген.
Библиографиялык шилтемелер
Айтымбет, Орозбек. (2007). Кара Кыргыз. 5-китеп: Көкө Тэңир. Толук., такталып, 2-бас. Бишкек: Бийиктик.
Акматалиев, А.С. (1996). Кыргыздын кол өнөрчүлүгү: Колдонмо. Бишкек: Кыргызстан.
Акматалиев А.С. (2002). Каада-салт, үрп-адат, адамдык оң-терс сапат. Бишкек: Бийиктик.
Ала-Тоо уламыштары. (2016). Түз. С. Рысбаев, А. Батыркулова, А. Ураимов ж.б. Бишкек: Бийиктик плюс.
Алексеев, Н.А. (1980). Ранние формы религии тюркоязычных народов Сибири. Новосибирск: Наука.
Аманбек кызы, Н., Бекмурзаева, А. (2023). Кытай тилиндеги үй канаттууларына байланышкан фразеологизмдердин кыргыз тилиндеги эквиваленттери. Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Филология, №1(1), бб. 12-21. DOI: 10.52754/16948874_2023_1(1)_2. EDN: OBEMHI. DOI: https://doi.org/10.52754/16948874_2023_1(1)_2
Байбосунов, А. (1990). Донаучные представления киргизов о природе. Фрунзе: Мектеп.
Верзилин, Н.М. (1974). По следам Робинзона. Ленинград: Детская литература.
Головкова, А.Г. (1984). Путешествие в мир растений Киргизии: Науч.-попул. очерк. Фрунзе: Мектеп.
Дьяконова, Е.Н. (1986). “Культовые сооружения на празднике «Ысыах»”. Этнические культуры Сибири. Проблемы эволюции и контактов (Сборник научных трудов). Новосибирск.
Жусупов, К. Тоолуктар баяны. Фрунзе: Мектеп.
Казак макал-мǝтелдерi. (2001). Курастырган Ж. Дǝуренбеков. Алматы: «Ана тiлi» ЖШС.
Кайыпов, С.Т. (2017). Түркияда жашаган памир кыргыздарынын макал, лакаптары: Лингво-фольклористикалык булак катары. Жооптуу ред.: Мамбеттурду Мамбетакун, Элмира Көчүмкулова. Бишкек: Борбордук Азия Университети.
Калиев, Б. Өсiмдiк атауларының орысша-казакша сөздiгi. Алматы: «Ана тiлi».
Караев, О. (1968). Арабские и персидские источники IX-XII веков о киргизах и Киргизии. Фрунзе: Илим.
Карасаев, Х. (1982). Накыл сөздөр: Тил казынасынан баян. Фрунзе: Кыргызстан.
Карасаев, Х. (1987). Накыл сөздөр: Тил казынасынан баян. Фрунзе: Кыргызстан, 1987.
Карасаев, Х.К. (1986). Өздөштүрүлгөн сөздөр: Сөздүк: 5100 сөз. Фрунзе: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы.
Киргизско-русский словарь. (1985). В двух книгах. Кн. 1. Сост. К. К. Юдахин. Фрунзе: Главная редакция Киргизской Советской Энциклопедии.
Киргизско-русский словарь. (1985). В двух книгах. Кн. 2. Сост. К. К. Юдахин. Фрунзе: Главная редакция Киргизской Советской Энциклопедии.
Крафтъ, К.К. (1900). Изъ киргизской старины. Оренбургъ: Типо-литографiя Ф. Б. Сачкова.
Кыргыз макал-лакаптары. (1982). Түзг. Ш. Усупбеков. Фрунзе: Кыргызстан.
Кыргыз макал-ылакап, учкул сөздөрү. (2005). Жыйнаган М. Ибрагимов. Карабалта.
Кыргыз Совет Энциклопедиясы: 6 томдук. (1978). Том 3. Фрунзе: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы.
Кыргыз тилинин түшүндүрмө сөздүгү. (2016). Биринчи бөлүк. Бишкек: Салам.
Кыргыз тилинин түшүндүрмө сөздүгү. (2016). Экиинчи бөлүк. Бишкек: Салам.
Кыргыздын кылымдарды карыткан 1001 макал-лакабы. (2010). Түз. С. Бекботоев. Бишкек: Учкун.
Кыргыз эл жомоктору. (1985). Фрунзе: Кыргызстан.
Кыргыз элинин уюткулуу сырлары: өсүмдүктөр дүйнөсү. (2013). Экинчи басылышы. Бишкек: Кут Бер.
Любимцев, В.В. Вопросы и ответы. Москва: Дрофа.
Кашкари, М. (2013). Дивану лугати-т түрк (Түркий тилдер сөз жыйнагы). Которгондор: Абдувалиев И., Ахматов Т., Оморов А., Султаналиев И., Толубаев М. 1-том. Бишкек: Бийиктик.
Макал-лакаптар. (2001). «Эл адабияты» сериясынын 10-тому. Бишкек: Шам.
Мурзакметов, А. (2012). Кыргызстандык өзбектердин каада-салттары, ырым-жырымдары жана ишенимдери. Ош.
Мурзакметов, А. (2014). Кыргыздардын көөнө ишенимдери жана тыюулары. Ош.
Орозалиева, К. (1993). “Бала жана жаратылыш”. Эл агартуу, № 5-6.
Сейдакматов, К. (1988). Кыргыз тилинин кыскача этимологиялык сөздүгү. Фрунзе: Илим.
Семенова-Тянь-Шанская, А. М. (1986). Мир растений и люди. Ленинград: Наука. Смирнов, А. (1988). Мир растений: Рассказы о культурных растениях. Москва: Мол. Гвардия.
Традиционное мировоззрение тюрков Южной Сибири. (1989). Человек. Общество. Львова Э.Л., Октябрьская И.В., Сагалаев А.М., Усманова М.С. Новосибирск: Наука.
Шпиленя, С. Е., Иванов, С. И. (1983). Азбука природы (Лекарственные растения). – Москва: Знание.
Жүктөөлөр
Жарыяланды
Кандай шилтеме берүү керек
Саны (чыгарылыш)
Бөлүм
Лицензия
Copyright (c) 2024 The Author(s)
