PAN-ISLAMIST AND PAN-TURKIST FACTORS IN THE EMERGENCE OF THE BASMACHI MOVEMENT

Authors

  • Talaibek Zharkynbaev Osh State University
  • Dastanbek Razak Uulu Osh State University
  • Zheenbek Alymbaev Kyrgyz-Turkish Manas University

DOI:

https://doi.org/10.52754/16948610_2025_1_10

Keywords:

Basmachi movement, Turkestan autonomy, pan-Islamism, pan-Turkism, Fergana Valley

Abstract

After the February Revolution of 1917, the Provisional Government, which switched from monarchical to republican rule, created very favorable conditions for the beginning of democratic processes in Turkestan. Never before in the history of Turkestan had there been such a political opportunity. As many historical sources testify, as a result of political and democratic processes, local religious leaders in Turkestan actively sought the right to govern in the region. Because in Turkestan, programs containing ideas of theocratic (religious) form of government were supported by the masses of the local population immersed in religion. However, these aspirations were rejected by the Bolsheviks who came to power in October, and their political organization was brutally destroyed. The results of a number of scientific studies confirm that these historical objective and subjective reasons played a major role in the birth of the long Basmachi movement in the Ferghana Valley. Of course, pan-Islamic and pan-Turkist factors undoubtedly played a dominant role in the ideology of the Basmachi movement against the Soviet in Central Asia from 1918 to the mid-1930s.

References

Агзамхужаев С. (2000). Туркистон мухторияти. Тошкент: АН. Уз Рес.

Алексееников П. (1931). Кокондская автономия. Ташкент: Узгиз.

Жаркынбаев Т.Ж. (2024). Краткая история басмаческого движения в Ферганской долине (1918-1924 гг.) Архивные документы, материалы, фотографии и комментарий. Ош: Кагаз ресурстары.

Зевелев А.И., Поляков Ю.А., Шишкина Л.В. (1986). Басмачество: правда истории и вымесел фальсификаторов. Москва: Мысль.

Кубанычбек уулу, Н. (2023). «Болуштук жана Болуштук Башкаруу: XIX к. аягы – XX к. башы (Кыргызстандын Түштүк Аймактарынын Материалдарынын Негизинде)», Ош МУнун жарчысы, №4, 48-60-бб. DOI: https://doi.org/10.52754/16948610_2023_4_6

Кубатова, А. (2012). Кыргызстандагы жадидчилик кыймылы (1900-1916). Бишкек: КР, УИА.

Никишов П.П. (1957). Борьба басмачеством на юге Киргизии. Фрунзе: Наука.

Пылев А.И. (2003). “Об идеологических течениях басмаческого движения в средней азии в начальный период (1918-1920 гг.)”, Вестник СПбГУ. Сер. 2, вып. 2 (№10). сс. Негизинен Орусиядагы пантүркизм падышалык өкмөттүн мусулмандарга карата жүргүзгөн орусташтыруу жана христиандаштыруу саясатынанан келип чыккан (Landau, 1995, p. 8). 29-34.

Раджабов, К. (2018). Вооруженное движение в Туркестане против слветского режима (1918-1924). Ташкент: Ламберт.

Рустемов, С. (2011). Казак-Түрк байланыстары тарихинан. Алматы: Отан тарихи.

Сафаров Г. (1921). Колониальная революция (Опыт Туркестана). Москва.

Туркестан в начале XX века: К истории истоков национальной независимости. - (2000). Ташкент: АН РУз.

Турсунов, Х. (1962). Восстание 1916 года в Средней Азии и Казакстане. Ташкент: Узбекский ССР издательства.

Усенбаев, К. (1967). Восстание 1916 года м Киргизии. Фрунзе: Наука.

Чукубаев, Абдыхан. (1967). Классовая борьба и общественная мысль в Киргизии (1900-1917). Фрунзе: Кыргызполиграфия.

Шамагдиев Ш.А. (1961). Очерки истории гражданской войны в Ферганской долине. Ташкент: АН Уз ССР.

Andican, Ahat. (2009). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye ve Orta Asya. İstanbul: Doğan Kitapevi.

Bademci, Ali. (2008). 1917-1934 Türkistan Milli Hareketi Ve Enver Paşa. Cilt I, İstanbul: Ötüken Neşriyat.

Baysun, R. A. (1945). Türkistan Milli Harekâtı. İstanbul: Zaman Kitabevi.

Çokay M. (1927). “Hokand Muhtariyet Hakkında”, Yeni Türkistan, Sayı 7, ss. 7-11.

Çokay, Mustafa. (1988). 1917-Yıl Hatıraları. neş. Prof. Saadet Çağatay, Ankara: Yaş Türkistan Neşriyatı.

Devlet, Nadir. (1999). Rusya Türklerinin Millî Mücadele Tarihi, (1905-1917). Ankara: TTK Yayınları.

Hayit, Baymirza. (1987). İslam and Turkestan under Russian Rule, İstanbul: Can Matbaa.

Hayit, Baymirza. (1997). Basmacular Türkistan Milli Mücadele Tarihi (1917-1934), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.

İnan, Abdulkadir. (1963). “Türkistan’da 1916 Yılındaki Ayaklanma”, Türk Kültürü, Sayı 12, ss. 29-30.

Khalid, A. (1999). The Politics of Muslim Cultural Reform Jadidism in Central Asia. London: University of California Press. DOI: https://doi.org/10.1525/9780520920897

Landau, J. M. (1955). Pan-Turkism: From irrendentism to cooperation. Bloomington: Indiana University Press.

Razak uulu, D. (2023). XX. Yüzyılda Türkiye-Kırgızistan İlişkileri, (Doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.

Saparaliyev, Döölötbek. (2017) “XX. Yüzyılın Başındaki Kırgız-Türk Siyasi İlişkiler Hakkında Osmanlı ve Rus Arşivlerinden Yeni Bilgiler”, I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Kırgızistan-Türkiye İlişkileri Sempozyumu Bildirileri, 2013, 6-8 Mayıs. Bursa, ss. 287-296.

Sulatn II. Abdulhamit’in Hatırat Defteri. (1986). haz. İsmet Bozdağ, İstanbul: Pınar Yayınları.

Togan, Z. V. (1981). Bugünkü Türkili Türkistan ve Yakın Tarihi, İstanbul: Enderun Yayınları.

Yaş Türkistan, 1930, Nr. 13, s. 5.

Архивдик документтер

ААП Руз, ф. 60, оп.1, д.1, л. 7-28

ААП Руз, ф.60, оп.1, д.1, л.1-2.

ААП Руз, ф.60, оп.1, д.1, л.5-6.

ЦГА. РУз ф. Р-1747, оп. 1, д. 22, л.67.

Мезгилдүү басылмалар

Наша газета». –1918. -26-февраль.

Yaş Türkistan, 1930, Nr. 13, s. 5.

Туркестанский вестник». -1917. -1-декабрь.

«Наша газета». -1917. -9-ноябрь.

«Наша газета». -1917. -18-ноябрь.

«Туркестанский вестник». -1917. -25-ноябрь.

«Хуррият». -1917. -7-ноябрь.

Published

2025-03-25 — Updated on 2025-03-25

Versions

How to Cite

Zharkynbaev, T., Razak Uulu , D., & Alymbaev , Z. (2025). PAN-ISLAMIST AND PAN-TURKIST FACTORS IN THE EMERGENCE OF THE BASMACHI MOVEMENT. Bulletin of Osh State University, (1), 113–130. https://doi.org/10.52754/16948610_2025_1_10