Ahkâmu’l-Kur’ân ve Kurtubî’nin Tefsir Anlayışı
Anahtar Kelimeler:
Ahkâm- tefsir- KurtubîÖzet
Bu makalede tefsir literatüründe önemli bir yere sahip olan ahkâmu’l-Kur’an kavramı ile bu alanda yazılmış klasik eserlerden birisi olan Kurtubî’nin tefsiri ele alınmıştır. Ahkâmu’l-Kur’an kavramının kapsamı bir kısım ulema tarafından oldukça geniş tutulmuştur. Onlar, Kur’an’da ameli konulara doğrudan temas eden ayetlerin yanında, hükümlere dolaylı olarak da işaret eden pek çok ayeti ahkâmu’l-Kur’an kapsamında değerlendirmişlerdir. Kurtubî’nin el-Cami li Ahkâmi’l-Kur’an isimli eseri bu alanda yazılmış önemli eserlerden birisidir. Kur’an’ın baştan sona kadar tefsirinin yapıldığı bu eserde ahkâm konuları ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Kurtubî, bu tefsirinde doğrudan hüküm ifade etmediği düşünülen ayetlerden çok başarılı bir şekilde hükümler çıkarmış ve bu çıkarımlarında genellikle sağlam delillere dayanmıştır.
Referanslar
Avcân,Velid Huveymil, “Tefsiru Hamse Mie Ayetin Mine’l-Kur’ani’l-Kerim fi’l-Emr ve’n-Nehy ve’l-Halal ve’l-Haram”, Dirâsât: Ulûmü’ş-Şeria ve’l-Kânûn, XXXV/ 2: 2008, 430-455.
Beyzâvî, Abdullah b. Ömer, Envâru’t-Tenzil ve Esrâru’t-Te’vil, Beyrut 2000.
Beyzâvî, Abdullah b. Ömer, Minhâcü’l-Vusul ilâ İlmi’l-Usul, Beyrut 2006.
Cerrahoğlu, İsmail, “Tefsirde Mukâtil ibn Süleyman ve Eserleri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara 1976, XXI.
Çetiner, Bedreddin, “Ahkâmu’l-Kur’an”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1998.
Demir, Recep, “Ahkâm Tefsiri ve Mehmed Vehbi Efendi’nin Ahkâm-ı Kur’aniye’si”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 22: 2013, 431-456.
Demirci, Mehmet, “Hamdi Yazır’da Hak Kavramı”, Bilimname, 22/1, 2012, 61-85.
Demirci, Mehmet, “Mana ile Hüküm Ayrımında Tefsir İlminin Yeri”, İslâmî İlimler Dergisi, 5/I: Bahar 2010, 199-214.
Demirci, Mehmet, “Tefsir İlminin Özellikleri ve İlimler İçindeki Yeri”, Tefsir Nasıl Bir İlimdir?, (İslamî İlimler Araştırma Vakfı, Tartışmalı İlmî İhtisas Toplantısı, 15-16 Mayıs 2010), İstanbul 2011.
Firuzabadî, Ebü't-Tahir Mecdüddin Muhammed b. Yakub b. Muhammed, Kamusu’l-Muhît, Mısır 1980.
Gazzali, Ebu Hamid Hüccetülislam Muhammed b. Muhammed, el-Mustasfâ, Medine, trs.
Gökmenoğlu, Hüseyin Tekin, “Ahkâm Tefsirleri ve Özellikleri”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5: 1994, 203-217.
Güngör, Mevlüt, Kuran Tefsirinde Fıkhî Tefsir Hareketi ve İlk Fıkhî Tefsir, Kur’an Kitaplığı, İstanbul 1996.
Halil b. Ahmed, el-Ferâhidî, Kitabu’l-Ayn, Beyrut 2003.
Hallâf, Abdulvehhab, İlmü Usuli’l-Fıkh, Kahire 1942.
Hasen b. el-Hüseyin el-Hayyân, Mevlâ, “Ahkâmu’l-Kur’ân İlmi: Doğuşu, Gelişimi ve Eserleri Üzerine Bir Araştırma”, (Çev. Mustafa Şentürk,
Mine Özer, Narin Yavuz), İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 22: 2013, 457-491.
Hocaoğlu, Mustafa, Ahkâm Tefsirlerinin Usul Açısından Mukayesesi: Cessâs,
Herrâsî ve İbn Arabî Örnekleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), İzmir 2010.
İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Galib, el-Muharraru’l-Vecîz fî Tefsiri’l-Kitabi’l-Aziz, Beyrut 2007.
İbn Düreyd, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasan el-Ezdi el-Basri, Cemheretü’l-Lüga, Beyrut 1987.
İbn Fâris, Ebü'l-Hüseyin Ahmed b. Faris b. Zekeriyyâ, İbn Mu’cemü Mekâyîsi’l-Lüga, Beyrut 1979.
İbnü’l-Arabî, Ebu Bekr, Ahkâmu’l-Kur’an, Beyrut 2003.
Katip Çelebi, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah, Keşfü’z-Zunun an Esâmi’l-Kütüb ve’l-Fünun, Beyrut.
Mâturidî, Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed, Te’vilâtü’l-Kur’an, İstanbul 2006.
Razi, Fahreddîn Muhammed b. Ömer b. el-Hüseyn, el-Mahsul fi İlmi’l-Usul, Beyrut 1992.
Sadruşşeria, Ubeydullah b. el-Mes’ud el-Mahbubî el-Hanefi, et-Tavzih fî Halli Ğavâmizi't-Tenkîh, İstanbul trs.
Sahib b. Abbad, Ebü'l-Kâsım İsmail b. Abbad b. Abbas Talekani, el-Muhît fi’l-Lüga, Beyrut 1994.
Şâtıbi, Ebû İshak İbrâhim b. Musa b. Muhammed el-Gırnati, el-Muvâfkât, Huber 1997.
Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Edebü’t-Taleb ve Münteha’l-Ereb, Beyrut 2006.
Taberî, Muhamed b. Cerir, Camiu’l-Beyan an Te’vili Âyi’l-Kur’an, Kahire 2001.
Taşköprülüzade, Ebü'l-Hayr İsamüddin Ahmed Efendi, Miftahu’s-Saade ve Misbahu’s-Siyade fî Mevzuatü’l-Ulum, Kahire 1968.
Türker, Ömer, “Mukâtil b. Süleyman” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2006.
Yazır, “Hz. Muhammed Aleyhisselam’ın Dini İslam (4)”, Makaleler (Hazırlayanlar: Cüneyd Köksal, Murat Kaya), İstanbul, 1997.
Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul 1979.
Yetkin, Vedat, Kur’an-ı Kerim’de Hüküm Kavramı, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış yüksek lisans tezi), İstanbul 2016.
Yüksek, Ali, “Taberi Mezhebinin Ortaya Çıkışı ve Karakteristik Özellikleri”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 26/2015, 455-482.
Zerkânî, Muhammed Abdulazim, Menâhilü’l-İrfan fî Ulûmi’l-Kur’an, Beyrut 1995.
Zerkeşî, Bedreddin, el-Burhân fi Ulûmi’l-Kur’an, Kahire 2006.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Mehmet Demirci
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
