İslam Aile Hukuku Bağlamında Çocuk Hakları
DOI:
https://doi.org/10.52754/16947975_2022_32_1Anahtar Kelimeler:
İslam Hukuku- Fıkıh- Aile- Çocuk- HakÖzet
İslâm hukukunda doğumla başlayan ve ergenlik çağına kadar devam eden döneme “çocukluk” denir. Bu dönemi yaşayan kimseye de “çocuk” denir. Çocukluk döneminin kendi içinde evreleri vardır. Çocuğun anne karnına düşmesinden itibaren ergen oluncaya kadar geçen sürede bir takım hak ve ödevleri vardır. Çocuklara dair hak ve ödevler, İslam hukukunda ve pozitif hukukta garanti altına alınmıştır. Yaşama hakkı, soy isim hakkı, vatandaşlık hakkı gibi kabz gerektirmeyen haklar sağ doğmak şartıyla ceninlik döneminden itibaren başlar. Bunlara ilaveten çocukların, ebeveynlerini, akrabalarını tanıma ve soy isim hakkı, vatandaşlık hakkı, miras ve mülk edinme hakkı, süt emme, iyi beslenme, giyinme, barınma gibi bakım hakları, büyükleri tarafından çocuklara değer verilmesi, sevgi ve merhamet ile himaye edilmesi, kötü kötü alışkanlıklardan korunma hakları, oyun oynama hakkı, terbiye ve iyi eğitim alma haklarını da sayabiliriz. Çocuk haklarının bilinmesi ve bu haklara saygı duyulması onların biyolojik ve psikolojik gelişimine de katkı sağlar. Çocukların her türlü şiddetten, istismardan uzak kalmaları, hayatta başarılı, uyumlu huzurlu olabilmeleri, toplumsal barışa ve güvene katkı sağlayabilen bireyler olabilmeleri için çocuk haklarına riayet etmek gerekir. Toplumdaki ailelerin ve bireylerin çocuk hakları konusunda bilinçlendirilmesi gerekir. İşte biz bu tebliğimizde genel olarak İslam’ın çocuğa bakışını ve çocukların genel haklarını konu edindik.
Referanslar
Ahmed Cevdet Paşa vd. Mecelletü’l-Ahkâmi’l-Adliyye, md: 986.
Akyüz, Emine. Çocuk Hukuku, Çocukların Hakları ve Korunması, Ankara, 2012.
Alyanak, Behiye. “Şiddet ve Çocuk,” Din ve Hayat Dergisi, Sy.15, İstanbul Müftülüğü yay., 2015.
Aydın, Ayhan. Eğitim Pisikolojisi Gelişim-Öğrenim-Öğretim, Pegem yy., Ankara, 2014.
Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukuki İslamiye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, Bilmen Yayınları, İstanbul, 1988.
BM Unicef Çocuk Haklarına dair sözleşme. 6. Md., https://www.unicefturk.org/public/uploads/files/UNICEF Erişim: 18.08.2021).
BM, Unicef Çocuk Haklarına dair sözleşme. https://www.unicefturk.org/public/uploads/files/UNICEF (Erişim: 18.08.2021); NHK, 11, 15 md.
Buğa, Mustafa, el-Hın, Mustafa, el-Şerbecî, Ali. Büyük Şafiî Fıkhı (el-Fıkhu’l-Menhecî alâ Mezhebi’l-İmam eş-Şafi, çev. Ali Arslan, Arslan Yay. İstanbul, 1994.
Canan, İbrahim. İslam’da Çocuk Hakları, Yeni Asya y.y, İstanbul, 1980.
Cezîrî, Abdurrahman el-Cezîrî. Kitabu’l-Fıkh âlâ’l-Mezahibi’l-Erbaa, Beyrut, 1990.
Çamlı, Mevhibe Rumeysa. “Okul Öncesi Dönemde Yaratıcı Drama Yoluyla Değerler Eğitimi,” Erken Çocukluk Dönemi Din-Ahlak-Değerler Eğitimi ve Sorunları 1, edt., Mehmet Bayyiğit vd. Palet yy., 2020.
Çeker, Orhan. İslam Hukukunda Çocuk, Kayıhan y.y, İstanbul,1990.
Döndüren, Hamdi. Delilleriyle İslam Hukuku, İslam Hukuku Külliyatı yy., Konya, 1977.
Ebu’l Berakat, eş-Şerhu’l-kebir, Daru’l-fikr, Beyrut t.y.
el-Kâsânî, Alâuddin. Bedaiu’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi’, Duru’l-kitabi’l-arabi, Beyrut, 1982.
Erbay, Celal. “Nafaka”, TDV İslam Ansiklopedisi, TDV y.y, Ankara, 2006.
Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Ensar neşriyat, İstanbul 2005.
Fidan, Yılmaz. “İslâm Hukuku’nda Çocuk Hakları,” Erken Çocukluk Dönemi Din - Ahlak - Değerler Eğitimi ve Sorunları – 2, edt., Mehmet Bayyiğit vd. Palet yy., İstanbul, 2020.
Gazalî, Muhammed Ebu Hamid el-Gazalî. İhyau Ulumi’d-Din, çev. Ali Arslan, Akçay y.y, İstanbul, 1992.
Genç, Mustafa. İslam Hukukunda Evlendirme Velayeti, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2002.
Giray, Hatice. “Anne sütü ile beslenme,” Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fak. Halk Sağlığı ABD Sted, c.13, sy. 1. İzmir, 2004.
Gazali, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed. İhyâu ulumi’d-din, Daru’l-marife, Beyrut,1982.
Hallaf, A. İslam Hukuk Felsefesi, çev. H. Atay, Ankara Üniversitesi y.y., Ankara, 1985.
Heyet, İlmihal, Türkiye Diyanet Vakfı y.y., Ankara, 2005.
https://www.cocukpsikiyatri.org/cocuklarda-sevginin-onemi/ (Erişim: 04.04.2022)
https://www.dhgm.meb.gov.tr/Yayimlar/dergiler/Milli_Eğitim_Dergisi/151/akyuz.htm (Erişim: 24.08.2021).
https://www.egiticininegitimi.gen.tr/egitimin-onemi.php (Erişim: 18.08.2021)
İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Âbidîn, Hâşiyetü Reddü’l-Muhtâr alâ’d-Dürri’l-Muhtâr Şerhu Tenvîri’l-Ebsâr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 2000
İbn Âbidin, Muhammed Emin Haşiyetü reddü’l-muhtar, Kahire 1966.
İbn Hişam, Muhammed. Sîretü İbn Hişam, Mevkau’l-İslam, http://www.al-islam.com, ty.
İbn Kudame, Abdullah b. Ahmed b. Kudame el-Makdesî. el-Muğnî, Daru’l-fikr, Beyrut, ty.
İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullāh b. Ahmed b. Kudâme, el-Muğnî, Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, t.y.
İbn Manzûr, Lisanu’l-Arab, Daru’l-maarif, Kahire, ty.
İbn Nüceym, Zeynuddin b. İbrahim, el-Bahru’r-râik kenzi’d-dekâik, Matbaatü’l-ilmiyye, Kahire, 1333/1915.
İnanç, Banu. Yazgan, Bilgin. Atıcı, Mehmet. Kılıç, Meral. “Gelişim Psikolojisi”, Çocuk ve Ergen Gelişimi, Ankara, 2007.
Karaman, Hayreddin. Mukayeseli İslam Hukuku, Nesil y.y., İstanbul, 1991.
Karaman, Hayreddin. Özdemir, Ahmet. Fıkhî Bilgi Ve İlkeler Işığında Eşya ve Şahıs Hukuku, Kitabi yy., İstanbul, 2019.
Kâsânî, Alauddin. Bedîu’sanâi‘ fî tertibi’ş-şerâi‘, Daru’l-kitabi’l-arabi, Beyrut, 1982.
Koçak, Muhsin. Dalgın, Nihat. Şahin, Osman. İslam Hukuku, Ensar yy., İstanbul, 2015.
Köse, Üzeyir. İslam Hukuku Açısından Kimsesiz Çocukların Korunması ve Bakımı, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş, 2018.
Kurt, Sevil Lale. “Çocuk Haklarına İlişkin Temel Uluslararası Belgeler ve Türkiye Uygulaması,” Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, sy., 36, Ocak-Haziran 2016, ss.99-127.
Kurtubî, Ebu’l-Velid Muhammed B. Ahmed b. Rüşd el-Kurtubî, CamiuliAhkami’l-Kur’an, thk., Ahmed el-Berdunî- İbrahim Etfiş, 2. Baskı, Daru’l-Kutubi’l-Mısriye, Kahire, 1964.
Mehmed Fuad, Vezâif-i Aile, İstanbul 1328.
Nas, Mehmet. Bahçekapılı, Mehmet. “Çocukluk Dönemi Gelişimi ve Din Eğitimi”, Erken Çocukluk Dönemi Din - Ahlak - Değerler Eğitimi ve Sorunları – 2 Sempozyumu, Yalova Üniversitesi, 2020.
Okçu, Davut. İslam Hukukunda Eğitim ve Öğretim Hakkı, Akademisyen Kitabevi, Ankara, 2019.
Saffet Köse, “Lakît” TDV, İslam Ansiklopedisi, TDV y.y., Ankara, 2003.
Safiyyürrahhman, er-Rahigu’l-mahtûm, multega ehlü’l-hadis, http://www.ahlalhdeeth.com ty.
Samur, Gülhan. Anne Sütü, TC Sağlık bakanlığı yy., Ankara, 2008
Serahsî, Muhammed b. Ahmed es-Serahsî. el-Mebsûd, edt. Mustafa Cevat Akşit, İstanbul, 2008.
Sığırtmaç, Ayperi. Çocuk ve Oyun, https://anaokulu.cu.edu.tr/__/file/3_COCUK_VE_OYUN.pdf (15.08.2021).
Şevkani, Muhammed b. Ali eş-Şevkani, Neylü'l-evtar min ehadîsi seyyidi’l-ehyâr, et-Tıbaa muniriyye, Dımaşk, ty.
Şirbînî, Semseddin Hatib Muhammed b. Ahmed el-Kahiri eş-Şafiî, Muğni’l-muhtac ilâ ma’rifeti meani el-fazi’l-Minhac, Daru'l-Ma'rife, Beyrut, 1997.
TMK, Türk Medeni Kanunu) 01.10.2008 tarihli, 5510 Sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu, 60. Md.
Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili, Zehraveyn y.y., İstanbul t.y..
Yıldırım, Celal. Kaynaklarıyla İslam Fıkhı, Uysal y.y., Konya, t.y.
Yüksek, Ali. “Ahkamu’l-ichâdı ve’l-ğurra; Çocuk Düşürme Ğurra Hükümleri”, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, c.7, sy.1, Bişkek, 2018, ss.169-185.
Zerka, Mustafa Ahmed. el-Medhalü’l-fıkhı’l-âm, Daru’l-fikr, Beyrut, 1965.
Zeydan, Abdulkerim. el-Veciz fî usûlü’l-fıkh, Müessesetü Kurtuba, Bağdat, 1976.
Zorlu, Süleyman Emre. “Günümüz ve İslam Hukukunda Çocuk Hakları Karşılaştırmalı Bir İnceleme,” Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.21, sy., 2, Konya, 2013, ss. 125-160.
Zuhaylî, Vehbe. el-Fıkhu’l-İslami ve Edilletuhu, Şam, 1989.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 Ali YÜKSEK
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
