КЫРГЫЗСТАН ФЛОРАСЫНДАГЫ АЗОЛЛА: ТАРАЛЫШЫ, ЭКОЛОГИЯСЫ ЖАНА ПРАКТИКАЛЫК МААНИСИ

Авторлор

DOI:

https://doi.org/10.52754/16948610_2025_2_2

Ачкыч сөздөр:

азолла каролина, биокөптүрдүүлүк, Кыргызстандын флорасы, жаңы түр, суу өсүмдүктөрү, экологиялык мааниси, балырлар, түрдүн сакталышы

Аннотация

Бул макалада Кыргызстандын флорасындагы суу папоротниктеринин жаңы түрү – Azolla caroliniana Willd. өсүмдүгүн изилдөөнүн жыйынтыктары берилген. Азолла Кыргызстандын түштүк аймагындагы коллектордук-дренаждык тармактарында табылып, бул өсүмдүктүн адаптациялык жөндөмдүүлүгүн жана айыл чарбасында колдонуу мүмкүнчүлүгүн изилдөө перспективаларын ачат. Азолла өскөн жерлердеги суунун физикалык-химиялык көрсөткүчтөрүнө талдоо жүргүзүлүп, анын таралуу өзгөчөлүктөрү жана экологиялык мааниси аныкталган. Суунун тунукташы Секки диски менен, эриген кычкылтектин курамы Винклер ыкмасы боюнча аныкталган. рН мааниси Михаэлис индикаторлорунун топтому жана универсалдуу индикатор, көчмө рН-метр аркылуу аныкталган. Стандарттуу эритме катары кобальт-хром шкаласы колдонулган. Атмосферадан азотту фиксациялоочу касиетке ээ Azolla caroliniana жашыл жер семирткич жана тоют өсүмдүгү катары кызыгууну жаратаары белгиленди. Авторлор биологиялык түрдү сактоо маселелерине жана аны интродукциялоо мүмкүнчүлүгүн пайдалануу маселелерине көңүл бурушкан. Изилдөө натыйжалары Кыргызстандын биологиялык көптүрдүүлүгүн изилдөөгө салым кошот жана суу флорасы багытында мындан аркы изилдөөлөрдү жүргүзүү зарылдыгын белгилейт. Бул өсүмдүктүн суу экосистемасындагы ролун түшүнүү аларды сактоо жана туруктуу пайдалануу боюнча чараларды иштеп чыгууга жардам берет.

Библиографиялык шилтемелер

Абдырахманова, Ж. С. Азолла каролинанын биоэкологиялык өзгөчөлүктөрү жана сезондук көбөйүүсү / Ж. С. Абдырахманова, Б. А. Каримов // Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Химия. Биология. География. – 2024. – No. 1(4). – P. 8-14. – DOI 10.52754/16948688_2024_1(4)_2. – EDN NZDMPH. DOI: https://doi.org/10.52754/16948688_2024_1(4)_2

Болдырев А.И. Физическая и коллоидная химия – М.: В.Ш. , 1974

Досметов А.Т. (2002). Некоторые биологические особенности каролинской азоллы и перспективы ее использования в народном хозяйстве // ГулДУ ахборотномаси – Гулистон, № 1. – С. 45-48.

Досметов А.Т., Норбобоева Р.Б., Шоякубов Р.Ш. (2001). Интродукция и разработка методов массового культивирования азоллы каролинской (Azolla caroliniana Willd. сем. Azollaceae) в Узбекистане и ее использование // Узбекский биологический журнал. – Ташкент, № 3. – С. 22-26.

Жизнь растений. (1978). Т. 4. - М.: Просвещение. - С. 251-254.

Исраилова Г.С. (2007). Весенняя флора водорослей коллекторно-дренажной сети сельской управы «Савай» Карасуйского района // Материалы II-междунар. науч.-практ. конф. «Ботаника, экология и охрана растений Центральной Азии» - Андижан, - С. 67-68.

Исраилова Г.С. (2005). Водоросли коллекторно-дренажных систем в окрестности г.Ош и их значение // Вестн. Кырг. Нац. ун-та. Естеств.-тех.науки, №5. - С.91-93.

Кадастр генетического фонда Кыргызстана. (2015). Т. I. Бишкек. - С. 178-179.

Каримов, Б. А., Абдырахманова, Ж. С., Исраилова Г. С. (2022) Использование биомассы Аzоllа саroliniana Willd. в птицеводстве // Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. – № 1. – С. 49-52. – EDN MCRVKF.

Каримова, Б. К., Исраилова, Г. С., & Абдырахманова Ж. (2015) Биолого-экологические особенности и распространение Azolla caroliniana Willd. в Ошской области Кыргызстана. Ricciocarpus natans (l.) Corda-редкий, исчезающий вид флоры Кыргызстана, 62.

Каримова, Б. К., Абдырахманова, Ж. С. (2019). Сведения о биоразнообразии папоротникообразных Кыргызстана // Научный аспект, 3(3), 369-382.

Моомбеков, С. Т. Флора водорослей некоторых притоков реки Чаткал на территории Беш-Аральского заповедника / С. Т. Моомбеков // Вестник Ошского государственного университета. Химия. Биология. География. – 2024. – № 1(4). – С. 132-137. – DOI 10.52754/16948688_2024_1(4)_17. – EDN GGQKYM. DOI: https://doi.org/10.52754/16948688_2024_1(4)_17

Организация Объединенных Наций (2015). Преобразование нашего мира: Повестка дня в области устойчивого развития на период до 2030 года. – URL: https://www.un.org/sustainabledevelopment/ru/about/development-agenda/.

Сетиавати М.Р., Дамаяни М., Хердиянторо Д., Сурьятмана П., Анггрэйни Д., Хумайра Ф.Х. (2018). Дозировка применения Azolla pinnata в свежем виде и в виде порошка в качестве органического удобрения для влияния на химические свойства почвы, рост и урожайность риса // Конференция АИП. Учеб., 1927. doi: 10.1063/1.5021210. DOI: https://doi.org/10.1063/1.5021210

Скворцов А. К. (1977). Гербарий. Пособие по методике и технике // Москва, Наука, 1977, 199 с.

Яо И., Чжан М., Тянь И., Чжао М., Цзэн К., Чжан Б., Чжао М., Инь Б. (2018). Биоудобрение Azolla для повышения эффективности использования низкого азота в интенсивной системе выращивания риса // Field Crop. Res., 216, 158–164. doi: 10.1016/j.fcr.2017.11.020. DOI: https://doi.org/10.1016/j.fcr.2017.11.020

Al-Jabari Qana H., Baker Ahmed Gh., Amer Sameerah H., Shaker Ahmed S. (2024). The Effect of Adding Azolla Plant Powder in Quail Diets on The Carcass Traits and Some Blood Traits // Egyptian Journal of Veterinary Science (Egypt), Т. 55 (5), Р. 1251 – 1255. ISSN 11100222. doi: 10.21608/EJVS.2024.253624.1704. DOI: https://doi.org/10.21608/ejvs.2024.253624.1704

Ghosh Soumya, Benettayeb Asmaa, Meskini Maryam, Lal Basant, Al-Sharify Zainab T., Ajala Oluwaseun Jacob, Osagie Christian, Malloum Alhadji, Al-Najjar Shahad Z., Onyeaka Helen, Bornman Charné, Ahmadi Shabnam. (2024). Advancing wastewater treatment with Azolla filiculoides waste: a comprehensive review of adsorption applications // Environmental Technology Reviews, Том 13, Выпуск 1, Страницы 359 – 378. ISSN 21622515. doi: 10.1080/21622515.2024.2354126. DOI: https://doi.org/10.1080/21622515.2024.2354126

Marzouk S.H., Tindwa H.J., Amuri N.A., Semoka J.M. (2023). An overview of underutilized benefits derived from Azolla as a promising biofertilizer in lowland rice production // Heliyon, 9(1):e13040. doi: 10.1016/j.heliyon.2023.e13040. PMID: 36711306; PMCID: PMC9880398. DOI: https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e13040

Rikkinen, Jouko. (2017). Cyanobacteria in terrestrial symbiotic systems // Modern Topics in the Phototrophic Prokaryotes: Environmental and Applied Aspects / P., Страницы 243 – 294. ISBN 978-331946261-5, 978-331946259-2. doi: 10.1007/978-3-319-46261-5-8. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-46261-5_8

Sadeghi, R., Zarkami, R., Sabetraftar, K., & Van Damme, P. (2013). A review of some ecological factors affecting the growth of Azolla spp. // Caspian J. Env. Sci., Vol. 11 No.1 pp. 65-76.

Biological purification of polluted waters as a factor in sustainable environmental management / B. Karimov, Zh. Abdyrakhmanova, D. Emilbekova [et al.] // E3S Web of Conferences. – 2024. – Vol. 537. – P. 07002. – DOI 10.1051/e3sconf/202453707002. – EDN SBADTB. DOI: https://doi.org/10.1051/e3sconf/202453707002

Winkler L.W. Die Bestimmung des im Wasser geloesten Sauerstoffes. // Chem. Ber. 1888, v. 21, pp. 2843-2855 DOI: https://doi.org/10.1002/cber.188802102122

Жүктөөлөр

Жарыяланды

2025-06-25

Кандай шилтеме берүү керек

Абдырахманова , Ж., Исраилова , Г., Жусупов , Б., & Маматиса кызы, Г. (2025). КЫРГЫЗСТАН ФЛОРАСЫНДАГЫ АЗОЛЛА: ТАРАЛЫШЫ, ЭКОЛОГИЯСЫ ЖАНА ПРАКТИКАЛЫК МААНИСИ. Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы, (2), 16–28. https://doi.org/10.52754/16948610_2025_2_2

Саны (чыгарылыш)

№ 2 (2025): Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы

Бөлүм

БИОЛОГИЯ

Лицензия

Copyright (c) 2025 The Author(s)

Лицензия Creative Commons

Бул эмгек Creative Commons лицензиясы менен жеткиликтүү «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Коммерциялык эмес максатта колдонуу») 4.0 Жалпы дүйнөлүк.