КЫРГЫЗДЫН САЛТТУУ МАДАНИЯТЫНДАГЫ КОМУЗДУН ОРДУ
DOI:
https://doi.org/10.52754/16948823_2024_2(4)_13Ачкыч сөздөр:
салт, музыка, мурас, мифология, фольклор, комуз, кыяк, сыбызгыАннотация
Бул макалада кыргыз улуттук-профессионалдык маданиятындагы жаңыдан калыптанган комуздун орду жана улуттук музыкадагы улуттук оркестрдин жаралуу тарыхына мифологиялык жана философиялык ойлорду жеткирүүгө аракет жасалды. Ошол эле учурда кыргыз маданиятындагы комуздун жаралуу тарыхы, мифологиясы миң жылдык тарыхты карманып келүүсү баяндалат. Ал аркылуу элдердин каада салты, үрп-адаты учук улуап элдердин жашоосунун ыргагын кооздоп, барлыгын аздектеп көмөктөш-тектеш болуп келген. Кыргыздар комузун кайсыл улуттун той-тамашасына барбасын өзү менен кошо көтөрүп жүргөн. Комуз - кыргыз улуттук кылассикалык музыка аспаптарынын бири. Бул улуттук аспаптын жоктон бар болуп, барлыкка келиши, жаралышы жөнүндө, ар түрдүү уламыш, болмуш, жомоктор ооздон-оозго өтүп айтылып келет. Комуздун табылышы жөнүндө бабалардан-балдарга, байыркылардан-кийинкилерге, укумдан-тукумга ооз эки айтылып келе жаткан бул ата мурас жаңы тил илиминде фольклордук-салттык маданият багытында өнүгүү түшүнүгүнө ээ болууда. Демек, бул илимий-чыгармачылык багытта улуттук музыкалык аспаптар көптөгөн изилдөөлөргө муктаж. Сан эсепсиз улуттук санжырабыз, музыкалык аспаптарыбыз жөнүндө айтыла турган кептер фольклордук-салттык иликтөөлөрдүн өбөлгөсү болмокчу.
Библиографиялык шилтемелер
Абрамзон С.М. Киргизы и их этногенетические и историко-культурные связи. Фрунзе, Кыргызстан, 1990.
Антипина К.И. Народное искусство киргизов. Вып.1,2. Фрунзе, 1970, 1977.
Антипина К.И. Особенности материальной культуры и прикладного искусства южных киргизов. Ф., 1962.
The history of the songs and melodies of the komuz after T. Satylganov // Bulletin of Osh State University. – 2019. – No. 2. – P. 45-53. – EDN TRQMRU.
Дуйшоева, Б. С. Комуз аткаруучулук өнөрүнүн мүнөздүү белгилери / Б. С. Дуйшоева // Вестник Ошского государственного университета. – 2020. – No. 2-4. – P. 32-40. – EDN XQEELJ.
Жоробекова Э.,Токтосунова А.И., Токтосунова Г.И. Наследие кыргызов в контексте культурного разнообразия или Горный оазис на Великом шелковом пути. Б.,2008
Абдимиталип Уулу, Н. “Диван Лугат ат-түрктө” кездешкен музыкалык терминдер / Н. Абдимиталип Уулу, Ш. Ж. Жапаралиев // Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Филология. – 2023. – No. 1(1). – P. 1-11. – DOI 10.52754/16948874_2023_1(1)_1. – EDN BYYETN.
Боронбаев, А. Ж. Фольклор - улуттук өнөрдүн көрөңгөсү / А. Ж. Боронбаев, А. И. Калыбеков // Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Философия. Социология. Политология. – 2023. – No. 2(2). – P. 28-33. – DOI 10.52754/16948823_2023_2(2)_5. – EDN VEOBSG.
Искусство в Кыргызстане. Б.,АУБ, 2009.
Искусство кочевников. Б., Раритет, 2008.
Массон В.М. Древний Кыргызстан: процессы культурогенеза и культурное наследие. Б., 2003.
