ТҮНДҮК ТАЖИКСТАН ШАРТЫНДА КАРА-АЛА ПОРОДАНЫН КЛИНИКАЛЫК-ФИЗИОЛОГИЯЛЫК КӨРСӨТКҮЧТӨРҮ
DOI:
https://doi.org/10.52754/16948696_2024_4(9)_12Ачкыч сөздөр:
клиникалык, физиологиялык, кара-ала породалуу, пульс, дем алуу, температура, жай мезгили, кыш мезгилиАннотация
Согди облусунун Б. Гафуров районундагы «Бобожон Махсут» кооперативдик-өндүрүшүнүн тажик кара-ак породасындагы уйлардын клиникалык жана физиологиялык көрсөткүчтөрү изилденген. Изилдөө 36 саан уйга (ар бир топто 12 баштан) жүргүзүлгөн. Топтор боюнча суткалык орточо сут саап алуу, 1-де — 12,2 килограмм; 11-топ — 13,2 кг жана 111-топ — 12,2 кг. Жаныбарлар ачык бөлмөдө чатырдын астында багылат. Жайында аба ырайы мындай болгон: эртең менен температура – 25,5-28,5; күндүз -30,0-32,0 жана кечинде - 35,0-37,0 0С, абанын нымдуулугу, тиешелүүлүгүнө жараша, 56-59; 57-65 жана 50-57%. Кышында эртең менен +1,0-1,5; күндүз + 1,5-1,8 жана кечинде + 1,5-2,00 C, абанын нымдуулугу, тиешелүүлүгүнө жараша, 82-86; *6-88 жана 84-86%. Жогорудагы талдоо көрсөткөндөй, кыш мезгилинде эртең менен, түштөн кийин жана кечинде айырма анчалык деле чоң болбосо да, топтордун ортосунда клиникалык көрсөткүчтөрдүн айырмасы дагы эле байкалат. Бардык клиникалык көрсөткүчтөр кыш мезгилине салыштырмалуу жайында жогорулаган. Кышкыга салыштырмалуу жайкы дем алуу, тиешелүүлүгүнө жараша 10,7 топтор боюнча; 10,1 жана 9,1 эсе, пульс – 5,2; 2,8 жана 3,2 эсеге жогорулайт. Жайында бардык клиникалык көрсөткүчтөр эртең мененден кечке чейин жогорулаган: дем алуу 1-топто - 8 эсеге, 11-топто - 7,2 жана 111-топто - 4,6 эсеге, пульс дагы 1 - 4 , 11 - 3,2 жана 111 - 3,5 эсеге. Топтор арасында дене температурасынын айырмасы болгон эмес.
Библиографиялык шилтемелер
Рузиев Т.Б. Продуктивные и биологические свойства черно-пестрого скота разного генотипа в условиях Таджикистана. Дис. уч. степени канд. с-х. наук. Санкт-Петербург.1991.
Рузиев Т.Б. Использование голштинских быков на маточном поголовье черно-пестрой породы в условиях жаркого климата Таджикистана. Дисс. док. с.х. наук, Москва. 2009. 343с.
Мастов А.Дж., Рузиев Т.Б., Абдурасулов А.Х., Адаптационные способности коров различных генотипов в условиях влияния высоких температур среды, Вестник Ошского государственного университета. 2021. № 1-2. С. 374-381.
Рузиев Т.Б. О устойчивости животных разного генетико-экологического происхождения к высоким температурам среды (научная статья). Вестник национального университета. 2007. № 1 (33), С..240-242.
Рузиев Х.Т., Рузиев Т.Б., Абдурасулов А.Х., О сроках хозяйственного использования коров чёрно-пёстрой породы в условиях Таджикистана, Вестник Ошского государственного университета. Сельское хозяйство: агрономия, ветеринария и зоотехния. 2023. № 2. С. 128-135.
Рузиев Т.Б. Продуктивность коров черно-пестрого скота разного генетико-экологического происхождения по хозяйству А. Саматова (научная статья). Вестник национального университета. 2007. № 1 (33), С.242-246.
Рузиев Т.Б., Рузиев Х.Т., Абдурасулов А.Х. Взаимосвязь живой массы с молочной продуктивностью на примере хозяйство им. А. Юсупова Гиссарского района. Вестник Ошского государственного университета. Сельское хозяйство: агрономия, ветеринария и зоотехния. 2022. №1. С.96-101.
Улимбашев М.Б. Адаптационные способности голштинского скота при интродукции в новое условия обитания. Сельскохозяйственная биология. -2016. –Т.51. -№2.-С.247-254.
Умаров Х.У. Молочная продуктивность и некоторые физиологические функции у коров латвийской породы и швицких помесей в условиях Гиссарской долины Таджикистана. Канд. дис. на соис. уч. ст. канд. с-х наук. Душанбе. 1971