Борбордук Азиядагы суу ресурстарын биргелешкен пайдалануу көйгөйлөрү
DOI:
https://doi.org/10.52754/16948610_2025_3_0_3%20Ачкыч сөздөр:
трансчегаралык суу, Борбордук Азия, кызматташтык, агымдын өйдө-ылдый конфликти, укуктук негиздер, улуттук кызыкчылыктар, суу ресурстарын башкарууАннотация
Бул макала Борбордук Азиядагы трансчегаралык сууларды башкаруунун татаал институттук, укуктук жана геосаясий өлчөмдөрүн изилдейт. Магистрдик диссертациянын негизинде ал тарыхый мурастар, бытыранды мыйзамдык базалар жана климаттын өзгөрүүсү аймактык суу кызматташтыгын кантип калыптандырып жатканын изилдейт. Кыргызстандын улуттук стратегиясына жана анын жогорку агымына байланыштуу геосаясий абалына өзгөчө басым жасалат. Изилдөө Аралды куткаруу эл аралык фонду, Суу координациялоо боюнча мамлекеттер аралык комиссия сыяктуу институттардын жана Европадагы коопсуздук жана кызматташтык уюму (ЕККУ) жана Бириккен Улуттар Уюмунун Европалык экономикалык комиссиясы (БУУ ЕЭК) сыяктуу эл аралык өнөктөштөрдүн ролун карайт. Меконг жана Нил сыяктуу башка бассейндердин салыштырма сабактары башкаруунун эффективдүү моделдерин көрсөтүү үчүн колдонулат. Документ улуттук мыйзамдарды шайкеш келтирүү, маалыматтардын ачыктыгын жогорулатуу жана бассейндик деңгээлдеги институттарды бекемдөө боюнча сунуштар менен аяктайт.
Библиографиялык шилтемелер
Abdullaev, I. (2004). Water management in Central Asia: Challenges and solutions. Water Policy Journal, 6(4), 345–357.
Baiazbekova, A. (2014). Hydropolitics in Central Asia: Game-theoretical analysis of water sharing. Central Asian Survey, 33(2), 189–207.
CAREC. (2022). Policy Dialogue on Regional Water Sharing in Central Asia.
CAREC. (2022). Regional Dialogue on Climate and Water Security. Retrieved from https://www.carecprogram.org
CAREC. (2023). Regional water cooperation in Central Asia.
Central Asia Climate Dialogue. (2024). Conference Brief. Almaty: Regional Cooperation Platform.
Cohen, A., Alexander Hill, W. & Alejandro Sanchez, W. Water insecurity in Central Asia: The imperative for regional and international cooperation. Atlantic Council. URL: https://www.atlanticcouncil.org/wp-content/uploads/2025/02/Water-insecurity-in-Central-Asia.pdf
Diebold, A. (2013). The Impact of Glaciers Melting on National and Trans‑Boundary Water Systems in Central Asia. UNRCCA. URL:
https://unrcca.unmissions.org/sites/default/files/old_dnn/Glacier%20Melting%20Brochure_ENG.pdf
Dukhovny, V., & Sokolov, V. (2016). Integrated Water Resources Management in Central Asia. Tashkent: SIC ICWC.
Duffy, S. (2023). What Afghanistan’s Qosh Tepa canal means for Central Asia. The Diplomat. URL: https://thediplomat.com/2023/04/what-afghanistans-qosh-tepa-canal-means-for-central-asia/
EBRD. (2021). Irrigation Infrastructure Needs Assessment in Central Asia.
EU. (2023). Central Asia Nexus Dialogue: Pilot Projects in Kyrgyzstan and Uzbekistan. https://nexus-dialogue.ec.europa.eu/central-asia
Food and Agriculture Organization. (2022). Modernising irrigation in Central Asia: Remote sensing applications. URL: https://openknowledge.fao.org/server/api/core/bitstreams/3d94fe50-105e-4e2b-801e-5ceb6068096e/
Kyrgyz Republic. (2023). Presidential Decree No. 23: National Water Strategy 2023–2040
Hodgson, S. (2010). Modern water rights: Theory and practice. FAO Legislative Study No. 92.
Laruelle, M. (2013). Kyrgyzstan and Central Asia: In the Crossroads of Regional Interests. Eurasian Studies Journal, 5(1), 37–51.
Mekong River Commission. (1995). Agreement on the Cooperation for the Sustainable Development of the Mekong River Basin.
Organization for the Development of the Senegal River (OMVS). (1972). Senegal River Basin: Guinea, Mali, Mauritania, Senegal (Interstate Committee & Nouakchott Convention, March 11, 1972). In Senegal River Basin Pilot Case Studies (pp. 448–461).
OSCE. (2023). Environmental Security and Regional Cooperation: Lessons from the Water Sector. OSCE Programme Office in Bishkek.
OSCE. (2023). Regional consultation on climate change and security in Central. Organization for Security and Co‑operation in Europe.
URL: https://www.osce.org/files/f/documents/c/7/546653.pdf
Radio Free Europe/Radio Liberty. (2021). After Crop Failures, Kazakhstan's Drought Looms Large Over Farmers.
Radio Free Europe/Radio Liberty. (2024). Central Asian Farmers Face Drastic, Growing Water Shortages. URL: www.rferl.org/a/ferghana-valley-water-crisis-kyrgyzstan-uzbekistan-tajikistan-drought-farms-shortage-climate/33013411.html
Sehring, J. (2009). The Politics of Water Institutional Reform in Neo-Patrimonial States: A Comparative Analysis of Kyrgyzstan and Tajikistan. Wiesbaden: VS Verlag.
UNDP. (2021). The Aral Sea region: Call for a new development vision. UNDP Uzbekistan.
UNECE. (1992). Convention on the Protection and Use of Transboundary Watercourses and International Lakes.
UNECE. (2021). Water and Climate Change Adaptation in Transboundary Basins. Geneva: United Nations Economic Commission for Europe.
UNECE. (2022). Progress Report: Implementation of the Water Convention in Central Asia.
UNECE. (2023). The Role of International Water Law in Promoting Transboundary Cooperation.
UNESCO. (2023). Water Governance in Central Asia: Challenges and Recommendations. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
UNESCO. (2024). Glaciers, the fragile mirrors of climate change. UNESCO Courier.
United Nations. (1997). Convention on the Law of the Non Navigational Uses of International Watercourses.
United Nations Environment Programme – UN‑Water. (2024). Progress on implementation of Integrated Water Resources Management [SDG 6 Indicator 6.5.1 report]
USAID. (2020). Central Asia Regional Water Assessment. Washington, DC: United States Agency for International Development.
World Bank. (2019). Beyond Scarcity: Water Security in Central Asia. Washington, DC: World Bank Publications.
World Bank. (2024). General Water Security Assessment Report for Kyrgyzstan and Uzbekistan
World Bank. (2025). Kyrgyz Republic launches first phase of universal access to water supply and sanitation program URL:https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2025/04/18/kyrgyz-republic-water-supply-and-sanitation-universal-access-program
Жүктөөлөр
Жарыяланды
Кандай шилтеме берүү керек
Саны (чыгарылыш)
Бөлүм
Лицензия
Copyright (c) 2025 Урматбек Абжалов
