А.С. ПУШКИНДИН ЖАНА Ч. АЙТМАТОВДУН ПРОЗАСЫНЫН АДЕП-АХЛАКТЫК НЕГИЗДЕРИ
DOI:
https://doi.org/10.52754/16948610_2025_2_15Ачкыч сөздөр:
кадыр-барк, адеп-ахлак, инсандык түшүнүк, адамдын деградациясы, адеп-ахлактын төмөндөшү, социалдык коркунучАннотация
Макалада А.С. Пушкиндин жана Ч. Айтматовдун прозасынын адеп-ахлактык негизи жөнүндө сөз болот. "Капитандын кызы" повестинин мисалында чыгарманын адеп-ахлактык мазмуну ачылып, ар-намыс жана абийирсиздик, берилгендик жана чыккынчылык, сүйүү жана жек көрүү темаларын көркөм чагылдыруу жөнүндө сөз болуп жатат. "Смолоддун намысына кам көр..." эпиграфы аркылуу ар-намыска, калпка, адептүүлүктүн жоктугуна жана адамдын милдетине, ар-намысына жана кадыр-баркына жоопкерчиликтүү мамиле кылуу чагылдырылат. Ч.Айтматовдун инсандык концепциясынын адеп-ахлактык негиздери "бетме-бет" жана "Ак кеме"повесттеринин мисалында ачылган. Ч.Айтматов "Ак кеме" повестинде Ар-намыс, кадыр-барк, өз милдетине кызмат кылуу сыяктуу баалуулуктар сыяктуу экологиялык жана адеп-ахлактык "оор" маселелерге токтолду. Көркөм анализдин объектиси-Орозкул сыяктуу баалуу нерселердин баарын: сулуулукту, табиятты, балалыкты сермеп жүргөн адамдар. Алар социалдык коркунучту жаратат. "Бетме-бет" повестинде ал милдет, жоопкерчилик, абийир, адам инсанынын деградациясы темасына токтолду. Исмаилдин образы аркылуу сүрөтчү адам өз өмүрүн сактап калуу үчүн канчалык төмөндүктү көрсөтөт.
Библиографиялык шилтемелер
Айтматов Ч. Собрание соч. в 3-х томах. М., 1982, с. 32, 45
Асаналиев К. Открытие человека современности. Заметки о творчестве Ч. Айтматова. - Ф., 1978, с.45
Акматалиев А. Избранное. Бишкек, 1998, с. 65
Елистратова Н.В. Нравственные аспекты в повести А.С. Пушкина «Капитанская дочка». Поволжский вестник науки. №1. 2024, с. 43
Лебедев Ю.В. Литература. 10 класс: учеб.для общеобр.учреждений. М.: Просвещение, 2012. С. 146–147.
Лотман Ю. М. Пушкин. - СПб., 1995. - С. 212-227
Токтогул Кызы, Ф. Проблемы изучения жанра стихотворного романа / Ф. Токтогул Кызы // Вестник Ошского государственного университета. – 2021. – Т. 2, № 4. – С. 546-555. – DOI 10.52754/16947452_2021_2_4_546. – EDN XBKKBE.
Алтыкеева, Н. Ж. Ч.Айтматовдун “ак кеме” повестинде баланы элдик оозеки чыгармачылык аркылуу тарбиялоонун мааниси / Н. Ж. Алтыкеева, Б. А. Ниясалиева // Вестник Ошского государственного университета. – 2023. – No. 3. – P. 123-130. – DOI 10.52754/16948610_2023_3_14. – EDN ORCOFT. DOI: https://doi.org/10.52754/16948610_2023_3_14
Мадиярова, Ч. А. Ч. Айтматовдун чыгармаларынын окуучулардын экологиялык маданиятын калыптандыруудагы орду / Ч. А. Мадиярова, М. М. Тайиров // Вестник Ошского государственного университета. – 2021. – Vol. 2, No. 4. – P. 289-297. – DOI 10.52754/16947452_2021_2_4_289. – EDN LTIIME.
Алиева, Ф. Э. Эс-тутум феноменинин Ч. Айтматовдун чыгармачылыгындагы эстетикалык функциясы / Ф. Э. Алиева, А. О. Тизекбаева // Вестник Ошского государственного университета. – 2021. – Vol. 2, No. 4. – P. 678-687. – DOI 10.52754/16947452_2021_2_4_678. – EDN PUKBSY.
Жүктөөлөр
Жарыяланды
Кандай шилтеме берүү керек
Саны (чыгарылыш)
Бөлүм
Лицензия
Copyright (c) 2025 The Author(s)
