Кыргызстандагы диний топтор жана жамааттар

Бакыт Мурзараимов

doi:10.52754/16947673_2022_33_1

Авторы

Бакыт Мурзараимов Кыргызско-Турецкий Университет Манас

DOI:

https://doi.org/10.52754/16947673_2022_33_1

Ключевые слова:

Диний топ, диний жамаат, миссионердик кыймыл, таблиг жамааты, Кыргызстан, дин эркиндиги

Аннотация

IX-X кылымдардан баштап ислам динин кабыл ала баштаган кыргыздар совет дооруна чейин өздөрүнүн диний ишенимдерин, каада-салттарын сактап келишкен. Бирок совет бийлиги учурунда диний мааниде олуттуу көйгөйлөргө жана чектөөлөргө дуушар болушкан. 1991-жылы Кыргызстандын эгемендүүлүккө ээ болушу менен коомдук турмуштун көптөгөн тармактарында өзгөрүүлөр жана өнүгүүлөр боло баштады. Айрыкча мамлекеттин дин жана ишеним эркиндигин таануусу, диний жашоодо маанилүү өзгөрүүлөрдү алып келди. Бул учурда диний сезимдердин жанданышы жана адамдардын ортосунда Исламга карай бурулуштар боло баштады. Ошол учурларда өлкөбүздө бир нече диний багыттагы топтордун да таасири күч алды. Бул топтор убакыттын өтүшү менен өлкөдө уюшулуп, элдин диний түшүнүгүнө жана жашоосуна таасирдүү болууга аракет кылышты. Мамлекет алардын айрымдарын мыйзамдуу, айрымдарын мыйзамсыз деп аныктады. Бул макалада кыргыздардын кээ бир эски ишенимдери болгон бакшылык, тенирчилик, эгемендүүлүк алгандан кийин өлкөдө активдүү болгон таблиг жамааты, салафилик жана исмаилик сыяктуу топтор жана кээ бир христиан багытындагы топтор, ошондой эле, батыштан келген миссионердик топтор кыскача каралган.

Библиографические ссылки

Абдибеков, А.(1997). Калктан чыккан кайыр диндер.

Абдылдаев, М. (2004). Дин таануу боюнча окуу куралы.

Абдылдаев, М. (2013). Деструктивные и новые религиозные течения и органозации, действущие на територи Кыргызстана.

Абрамзон, С. (1999). Кыргыз жана кыргыз тарыхы боюнча тандалма эмгектер.

Айдар, Х. (2009). Кыргызстандагы диний өнүгүү.

Бабаджанов, Б. (2001). О Деятельности Хизбут Тахрир в Узбекстане. Взгляд Изнутрти (Өзбекстандагы Хизбут-Тахрир уюмунун ишмердүүлүгү. Постсоветтик өлкөлөрдөгү ислам: ички көрүнүш).

Бүйүккара, М. (2015). Заманбап Ислам кыймылдары. Стамбул: Классикалык басылмалар.

Жанызак, Ж. (2001). Кыргыздын баласы өз аялынан башкага импотент болгону дурус.

Жанызак, Ж. (2001). Ыйса Христос Теңир тоодон кеп салат.

Зарлыкбеков, Ж. (2002). Кыргызстан Канча Кудайга сыйынасын.

Зозула, М. (2014). Созданна рабочая группа по реформа госполитики в религиозной сфере.

Карбазов, Д. (2002). Көтүрүм уйга шаа мүйүздүн кереги эмне.

Князев, А. (2001). Программа Партии Хизбут-Тахрир» Афганский Конфликт и Радикальный Ислам в Центральной Азии Сборник Документов и Материалов «Программасы Хизбут-Тахрир» Афган конфликти жана Борбордук Азиядагы радикалдык ислам. Документтер жана материалдар.

Князев, А. (2005). Историй Афганской Войн 1990-г.и Преврашения Афганистана в Источник Угроз для Центральной Азии, 1990. Ооган согушунун тарыхы жана Афганистан Борбордук Азия үчүн коркунучка айланышы.

Маликов, К., Усубалиев, Е. (2009). Мусулманская обшина Кыргызстан и политический процесс в стране: подходы к горманизации отношений между государством и религией.

Малтабаров, Б. (2002). Кыргызстандагы дин жана коомдук-саясий абал.

Мамаюсупов, Ө. (1996). «Справочник» , Дин комиссиясынын журналы.

Мамаюсупов, Ө. (2003). Вопрасы реигии на переходном период.

Мамаюсупов, Ө. (2019). Список Запрешенних религиозных организации (Тыюу салынган экстремисттик диний топтордун тизмеси.

Молдалиев, О. (2015). Дин Чөйрөсүндөгү Мамлекеттик Саясат Кана Кыргызстандагы негизги диний агымдар.

Мурзараимов, Б. (2006). Кыргызстандагы миссионердик кыймылдар, Академиялык перспектива Эл аралык референттик коомдук илимдер журналы.

Мурзараимов, Б. (2018). Эгемендүүлүкт өн кийин Кыргызстандагы диний абал

Орозалиева, Ч. (2010). Кыргызстан менен Түркия Республикасынын Конституцияларындагы адам укуктарынын салыштырмалуу корголушу. Доктордук диссертация, Гази университети.

Пай, С. (2008). Миссионерлердин колундагы өлкө: Кыргызстан”, Улудаг университетинин теология факультетинин журналы.

Писманика, М. (1998). Религия в истории и культуре.

Савченко, Н. (2016). Ассасины и Американско - Афганский наркобизнес.

Сарманбетов, А. (2009). Таасыри күчтүү табып.

Таалаев, Д. (?) Куран кана Библия.

Хакназаров, Ж. (2019). Таблиг Жаматынын Кыргызстандагы ишмердүүлүгү, Магистрдик диссертация, КТМУ Коомдук илимдер институту.

Чапжыоглу, И. (2018). Кыргызстандагы диний жашоо: социалдык-маданий жана теологиялык көз караш”, Эл аралык Али б. Осман аль-Уши симпозиумунун материалдары.

Челенк, М., Улукбек, К. (2019) Таблиги Жамаат жана анын Кыргызстандагы ишмердүүлүгү, TESAM журналы.

Эршахин, С. (1999). Кыргыздар жана Ислам.

Электрондук Маалыматтар

http://mytashkent.uz/2013/11/30/evrejskie-obshhiny-i-sinagogi-tashkent-bishkek/ Колдонулган күнү: 25-январь, 2019-ж.

http://turkkyrgyz.com/haber_detay.asp?haberID=937 . Колдонулган күнү: 25-январь, 2019-жыл.

http://www.21yyte.org/tr/arastirma/kirgizistan/2013/09/12/7208/Kirgizistanda-daavatcilar-teblig-cemaati-mensuplari-hareketi . Колдонулган күнү: 25-январь, 2019-жыл.

http://www.buddhism.kg/?page_id=109 Колдонулган күнү: 25-январь, 2019-жыл.

http://www.ca-news.org/news:1171124 . Колдонулган күнү: 25-январь, 2019-жыл.

http://www.gazeta.kg/12722-news.html . Колдонулган күнү: 25-январь, 2019-жыл.

http://www.sayasat.kg/kg/mmkda-emne-skipper/24923-te%E0%B9%87ir%C4%8Dilikti-ding-kattoogo-%C3%A8mnege-bolbojt-cathars.html Колдонулган күнү: 25-январь 2019.

http://www.time.kg/vremya-very/291-prazdnik-ramnavami-v-bishkeke-kak-i-vo-vsem-mire-aktivno-otmechalsya-krishnaidami-12-aprelya.html Колдонулган күнү: 25-январь, 2019 .

http://www.fergananews.com/news/21992 Колдонулган күнү: 25-январь, 2019-жыл.