Суфизмдин Манас эпосундагы таасирлери
DOI:
https://doi.org/10.52754/16947673_2023_34_1Ачкыч сөздөр:
Манас эпосу, кыргыздар, Ислам, суфизмАннотация
Ислам дини Орто Азияга VIII-кылымдын башында тарала баштаганы белгилүү. Алгачкы учурларда араптар жергиликтүү элдин каршылыгына туш болсо, 751-жылы Талас өрөөнүндө Тан империясы менен мусулман араптардын ортосунда болгон согушта карлуктар араптарга кошулуп, жеңишке жетүүсүн камсыздаган. Талас согушу ислам дининин Орто Азиянын аймагында тынчтык жолу менен таралуусуна жол ачкан. Караханиддердин каганы Сатук Буура хандын ислам динин кабыл алуусу, кийинчерээк ислам мамлекеттин расмий динине айлануусу менен Орто Азия тарыхында экинчи чоң бурулуш болгон. Ислам тарыхы булактарында Караханид мамлекетинде 200.000 үй-бүлө ислам динине киргени айтылат. Алардын арасында бир топ кыргыз уруулары болгон. Мусулман авторлордон Марвази өзүнүн эмгегинде кыргыздардын мусулмандарга кошуна болуп жашай баштагандан тартып каза болгон адамдын сөөгүн жерге көмө башташканын эскерет. Кыргыздардын мусулмандашуу жараянында ясавилик, кадирилик, ышкилик, накшибандилик, увайсилик сыяктуу суфий тарыйкаттар иш алып барышкан. Ислам маданияты кыргыз элинин маданиятына, анын ичинде кыргыз элинин басып өткөн жолу чагылдырылган Манас эпосуна да таасирин тийгизген. Бул макалада Манас эпосундагы суфизмдин таасирлери изилденет.
Библиографиялык шилтемелер
Hoca Ahmet Yesevî. Divan-ı Hikmet. hzr: Hayati Bice – Ankara 2015.
Kadyrov Mederbek. Kırgızların İslam’ı Kabulünde Yeseviliğin Rolü ve Kırgız Kültüründeki Yeri.// Теология факультетинин илимий журналы. №24 (2018). 34-45-беттер. https://doi.org/10.52754/16947673_2018_24_2
Kadyrov Mederbek. Nakşibendiliğin Kırgızlar Arasındaki Faaliyetleri.// Теология факультетинин илимий журналы. №22 (2017). 85-99-беттер. https://doi.org/10.52754/16947673_2017_22_4
Süleyman Uludağ. Hızır.// TDV İslam Ansiklopedisi. 17-том. – Стамбул, 1998.
Аксыкенди Сейфеддин. Тарыхтардын жыйнагы. котор.: М Досболов, О. Сооронов. – Бишкек, 1996.
Бартольд В.В. Работы по источниковедению.// Сочинение. VIII том. – Москва, 1973.
Кадыров Медербек. Ышкия тарыйкатынын кыргыздардын арасында таралуусу.// Теология факультетинин илимий журналы. №26 (2019). 21-28-беттер. https://doi.org/10.52754/16947673_2019_26_2
Манас эпосу. Сагымбай Орозбаковдун варианты. Басмага даярдаган: С. Мусаев. – Бишкек, 2010.
Манас. Баатырдык эпос. Саякбай Каралаевдин варианты боюнча. – Бишкек, 2010.
Манас. Энциклопедия. ред.: Карыпкулов А. 1-том. – Бишкек, 1995.
Нарынбаев А. Реакционная роль суфизма в Восточном Туркестане.// Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. № 7 (2003).
Шараф ал-Заман Тахир ал-Марвази. Глава о тюрках.// Труды сектора востоковедения. I том. пер. В. Храковский. – Алматы, 1959.
Жүктөөлөр
Жарыяланды
Кандай шилтеме берүү керек
Саны (чыгарылыш)
Бөлүм
Лицензия
Copyright (c) 2023 Медербек Кадыров
Бул эмгек Creative Commons лицензиясы менен жеткиликтүү «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Жалпы дүйнөлүк.
