The Issue of the Choice of Qiraat in Zamakhshari and Abū Hayyān
DOI:
https://doi.org/10.52754/16947673_2023_34_3Keywords:
Qiraat, Ikhtiyār, Zamakhsharî, Abu Hayyan, PreferenceAbstract
The concept of ikhtiyār means choice and freedom of choice. Al Ikhtiyār, which has been dealt with in different fields with different dimensions, has been accepted as an important issue in the science of qiraat in the sense that one way of qiraat is considered as the main one or one of the ways of qiraat is prioritized over the other.
The phenomenon of ikhtiyār stands out with its defining feature from the period of the Companions to the imams of qiraat and even to the scholars of the seventh century. This concept, which determines the working framework of qiraat scholars, is included in the lines and is used as a name in cornerstone works as well as in Kitâb al Ikhtiyâr and the like. Although the number is small, there are still studies on this issue today.
Abū Ḥayyān, an Andalusian commentator, is an important scholarly figure who makes a choice between the non-mutawatir qiraats in his tafsīr. However, he does not make an option among the mutawatir qiraats and rejects such an option. Therefore, his view on the issue of ikhtiyār is important.
The subject of this study is the evaluation of the phenomenon of old age, which is one of the leading issues of the science of qiraat, from the perspective of the commentator Abū Ḥayyān.
The aim of research is to examine the phenomenon of old age, which expresses the selections made from the existing qiraat accumulation, from the perspective of a commentator. It will be tried to bring a different perspective to the issue with the comparisons made within the limits of the study.
In this study, it is not aimed to deal with the issue of elders with its historical process and pause times, but it is aimed to present and briefly evaluate the issue within the framework of Zamakhshari and Abū Hayyān's views on the issue.
References
Ablay, Rıfat. İbn Atiyye Tefsirinde Kıraat Olgusu. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Doktora Tezi, 2019.
Akpınar, Musa. “Kıraatlerde Tercih ve Tenkitlerin Kıraatlerin Sahihliği Açısından Değerlendirilmesi”. Türk Akademik Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 2022, 5/2, 92-100.
Âlûsî, Şihâbuddin es-Seyyid Mahmud, Ruhu'l-Meânî fi't-tefsiri'l-Kur'ani'l-azîm ve's-seb'l-mesânî, Beyrut: Daru’l-Fikr, 1415/1994.
Apaydın, Hacı Yunus. “İhtiyâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi DİA, 21. cilt, İstanbul: 2000, 575-576.
Askerî, Ebû Hilâl. el-Furûḳ fi’l-luġa, Beyrut, 1403/1983.
Başkan, Ömer. Anlamı Etkileyen Kıraat Farklılıklarının Tevcihi: el-Muharraru’l Veciz Örneği. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2016.
Bayrakdar, Mehmet. “İbn Miksem el Attâr”, DİA, İstanbul: 1999.
Birışık, Abdülhamit. “Kıraat”, DİA, Ankara 2022, 25/425-432.
Birışık Abdulhamit, Mertoğlu, M. Suat. “Tefsir”, DİA, İstanbul: 2011 40/290-294.
Bosat, Sait. “Kıraat İmamlarında İhtiyar Olgusu”. Hikmet Yurdu Dergisi. 13(25), Ocak 2020/1, 89-108.
Dağ, Mehmet. Geleneksel Kıraat Algısına Eleştirel Bir Yaklaşım. 3. Basım, İstanbul: İSAM Yayınları, 2011.
Dağ, Mehmet. “Mu’tezile Mezhebine Ehl-i Sünnet’in İsnâdı: ‘Kırâatlar, Tevkîfî Değil; İctihâdîdir’ -Zemahşerî Özelinde Bir İddianın Değerlendirilmesi- Marife Dini Araştırmalar Dergisi. Yıl 2003, Cilt: 3 Sayı: 3, 219 - 258.
Dimyâtî, Ahmet b. Muhammed b. Abdilğani. İthâfu Fudalai’l-Beşer fi’l Kırâati’l-Erbea Aşer. İstanbul: Matbaa-i Amire, 1285/1865.
Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Ali el-Endelusî el-Gırnâtî. el-Bahru’l-Muhît fi’t-Tefsîr. thk. Sıdkî Muhammed Cemîl. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2000.
Felate, Emin b. İdris b. Abdurrahman. El-İhtiyar inde’l-kurrâ. Ümmü’l-Kura, Master Tezi, 2001.
Fırat, Yavuz. Tecvîd ve Kıraat İlmi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İmak Ofset, Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı, 2018.
Goldziher, Ignaz. İslâm Tefsir Ekolleri. trc. Mustafa İslamoğlu, İstanbul: Denge Yayınları, 1997.
Hâdî el-Kâbe, Abdülhalim b. Muhammed. el-Kıraatü'l-Kur’âniye Tarihuhâ, Sübutuhâ, Hüccetuhâ ve Ahkâmuhâ Beyrut: Dâru’l-Garb’i’l-İslâmî, 1999.
Hanay, Necattin. “Zeccâc’ın Kıraat Tasavvuru ve Kendisine Yöneltilen Tenkitler”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (RTEÜ Journal of Social Sciences) 1 (1) 2015: 152–172.
İbn Atıyye, Abdülhak b. Ğâlib. el-Muharraru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Aziz. Fas: 1979-1991.
İbn Fâris. “Hyr”, Mu'cemü mekâyîsi'l-lüga. thk. Abdüsselam Muhammed Hârûn. Beyrut: Dâru'l-Fikr, 1399.
İbn Miskeveyh. Tecâribu’l-Ümem ve Teâkubü’l-Himem. nşr. Seyyid Kisravî Hasan, 7 cilt, Beyrut: Daru’l-Kütüb’il-İlmiyye, 2003.
İbn Mücâhid, Musa b. el-Abbâs. Kitabü's-seb'a fi'l-kıraat. thk. Şevki Dayf. Kahire: Daru'l-Meaarif, 1972.
İbnü'l-Cezerî, Muhammed b. Ali b. Yûsuf. en-Neşr fi’I-kırââti’l-aşr, thk. Ali Muhammed Dabbâğ. 3 Cilt, (Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.).
İbnü'l-Cezerî. Gâyetü'n-Nihâye fî Tabakâti'l-Kurrâ. nşr. G. Bergstraesser, Beyrut: Darü'-Kütübi'l-İlmiyye, 2006.
Kafes, Mahmut. “Ebû Hayyân el-Endelüsî”, DİA, 10. cilt, İstanbul: 1994, 152-153.
Kılıç, Mustafa. Zemahşerî’nin el-Keşâf’ında Kıraat Olgusu. Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
Küçük, Cemil. “Mütevâtir Kıraat İmâmlarının Kıraatleri Tercîh Yöntemi”. Van İlahiyat Dergisi. (Kasım 2022). https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.54893/vanid.1189603.
Küçükaşçı, Mustafa. “Şarkiyatçı Jeffery ve Kur’an Araştırmalarının Değerlendirilmesi” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001.
Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekir. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Hişâm Semîr el-Buhârî Riyâd: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003.
Kütübî, Ebû Abdillâh Salâhuddîn Muhammed b. Şâkir b. Ahmed ed-Dârânî ed-Dımaşkī. Fevâtü’l-Vefeyât ve’ẕ-ẕeyl ʿaleyhâ. nşr. İhsan Abbas, 5 cilt, Beyrut, 1973-1974.
Maşalı, Mehmet Emin. Kıraat İlmi ve Tarihi. İstanbul: Otto Yayınları, 2016.
Öğüt, Salim. “İstihâre”. DİA, 23. cilt, İstanbul, 2001, 333-334.
Özbek, Ömer. “Kıraat Farklılıklarının Anlama Etkisi”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 39 (Şubat 2019), 19.
Özek, Ali. “el-Keşşâf”. DİA, 25. cilt, Ankara: 2022, 329-330.
Öztürk, Mustafa - Mertoğlu, M. Suat. “Zemahşerî”. DİA, 44. cilt, İstanbul: 2013, 235-238.
Sagir, Muhammed b. Ahmed. el-Kıraâtü’ş-Şâzzetü ve Tevcihuhâ’n-Nahviyy. Dımaşk: Daru’l-Fikr. 1999.
Tehânevî, Muhammed Ali. Mevsuatu Keşşafı Istılahati’l-fünun ve’l-ulum. 2 Cilt. Beyrut: Refik el-’Acem, 1996.
Uludaş, İbrahim. Ebû Hayyân el-Endelüsî’nin el-Bahru’l Muhît’inde Kırâat Olgusu. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Doktora Tezi, 2014.
İbrahim Uludaş, “Ebû Hayyân’ın el-Bahru’l Muhît Adlı Tefsîr’inde Mütevâtir Kıraatların Nahiv Yönü”, Diyanet İlmî Dergi, 54 (1) (Ocak-Şubat-Mart 2018).
Ünal, Mehmet. Kur’ân’ın Anlaşılmasında Kırâat Farklılıklarının Rolü. Ankara: Ankara Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2002.
Ünal, Mehmet. Bir Kırâat Terimi Olarak “Hüccet”in Kavramsal Alanı ve Tarihsel Gelişimi. İslâmî Araştırmalar Dergisi, 17 (1), 2004.
Yüksel, Yakup. “Müfessir Ebû Hayyân’ın Hayatı ve Felsefeyle İmtihanı”. 2022.
Zehebî, Ahmed b. Osmân. Maʿrifetü’l-ḳurrâʾi'l-kibâr 'ale't-tabakâti ve'l-a'sâr (thk. Tayyar Altıkulaç), I-IV, İstanbul: İSAM Yayınları, 1995.
Zemahşerî, Cârullah Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl ve ‘Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl. thk. Yûsuf Hammâdî, Kahire: Mektebetü Mısır, ts.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Ömer Özbek, Sena Kahraman
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
