Elements of Sufism in the Epic Manas

Abstract

Islam began to spread in Central Asia at the beginning of the 8^th century. The Arabs got victory against Tan dynasty in 751 in Talas Valley. The war between the Tan Empire and the Muslims was won by Muslims due to Qarluqs’ support. The battle of Talas opened the way in the rise of Islam in Central Asia for the peaceful penetration. Khaqan of the Karakhanids Satuq Bughra Khan later converted to Islam, and the Islam was declared an official religion for the first time in the history of Central Asia. Among the people who came to Islam there were big number of Turkic tribes. Muslim authors like Marvazi stated that Kyrgyz people and muslims live in a neighborhood. In the history of the Kyrgyz Muslim society the Sufi brotherhoods, like Yasawiya, Qadiriya, Ishqiya, Naqshbandiya, Uwaysiya take great place. The Islamic culture had an impact to the life of the Kyrgyz people reflected in the epic “Manas”. This article investigates the elements of the Sufism in the epic “Manas.”

Ислам дини Орто Азияга VIII-кылымдын башында тарала баштаганы белгилүү. Алгачкы учурларда араптар жергиликтүү элдин каршылыгына туш болсо, 751-жылы Талас өрөөнүндө Тан империясы менен мусулман араптардын ортосунда болгон согушта карлуктар араптарга кошулуп, жеңишке жетүүсүн камсыздаган. Талас согушу ислам дининин Орто Азиянын аймагында тынчтык жолу менен таралуусуна жол ачкан. Караханиддердин каганы Сатук Буура хандын ислам динин кабыл алуусу, кийинчерээк ислам мамлекеттин расмий динине айлануусу менен Орто Азия тарыхында экинчи чоң бурулуш болгон. Ислам тарыхы булактарында Караханид мамлекетинде 200.000 үй-бүлө ислам динине киргени айтылат. Алардын арасында бир топ кыргыз уруулары болгон. Мусулман авторлордон Марвази өзүнүн эмгегинде кыргыздардын мусулмандарга кошуна болуп жашай баштагандан тартып каза болгон адамдын сөөгүн жерге көмө башташканын эскерет. Кыргыздардын мусулмандашуу жараянында ясавилик, кадирилик, ышкилик, накшибандилик, увайсилик сыяктуу суфий тарыйкаттар иш алып барышкан. Ислам маданияты кыргыз элинин маданиятына, анын ичинде кыргыз элинин басып өткөн жолу чагылдырылган Манас эпосуна да таасирин тийгизген. Бул макалада Манас эпосундагы суфизмдин таасирлери изилденет.