КУРМАНЖАН ДАТКА ЖАНА КОКАНД ХАНДЫГЫ
DOI:
https://doi.org/10.52754/1694867X_2024_1(4)_18Ачкыч сөздөр:
кыргыздар, Кокон хандыгы, Курманжан датка, Алай, аялдардын ролуАннотация
Кокон хандыгы тарыхка деспоттук мамлекет катары кирген. Өзүнүн бир жарым кылымдан ашык тарыхында ал бир катар мамлекеттерди бириктирди. Ал эми кыргыздар анын коомдук-саясий турмушунда кыйла активдүү роль ойногон. Бул учурда жана бул процесстерге бир аялдын активдүү катышканы феноменналдуу көрүнүш. Макалада XIX кылымдагы кыргыздын көрүнүктүү башкаруучусу Курманжан датканын өмүрү жана ишмердүүлүгүнө сереп салуу болуп саналат. Авторлор, тарыхый булактарга, медиа басылмаларга жана илимий изилдөөлөргө таянып, анын өмүр баянынын ар кандай аспектилерин баса белгилейт, алардын көбү дагы деле жакшы изилдене элек. Макалада негизинен Курманжандын балалыгы жана жаштыгы, өмүр баяны, билими, жашоосунун алгачкы жылдары, Алымбек датка менен баш кошуу жана анын келечектеги тагдырына таасири. Ошондой эле, саясий ишмердиги- Алай өрөөнүн башкаруу, кошуна мамлекеттер менен дипломатиялык мамилелери, Кокон хандыгына жана Россия империясына каршылык көрсөтүүсү каралган..
Библиографиялык шилтемелер
Абытов Б.К., Джолдошева Ж., Джунушалиев Дж., Какеев А., Кененсариев Т.К., Мамытов С., Плоских В.М. Горная царица Курманжан и её время. -Бишкек, 2002. –С.55-58
Плоских В.М., Ж.Джолдошева-Курманджан-алайская царица., -Бишкек, 2011, с.9.
Таубе А.Н. Алайская царица //Закаспийское обозрение. -1892. -№84.
Китайские летописцы увеличили истории кыргызов на 300 лет http://kabarlar.org/news/79526-kitayskie-letopiscy-uvelichili-istorii-kyrgyzov-na-300-let.html
Гумилев Л.Н. Древние тюрки, http://rulibs.com/ru_zar/sci_history/gumilev/15/j0.html,с.326.
Тюркские амазонки- https://maximus101.livejournal.com/151076.html
Курманджан датка: забыть ее нам не дано" — Слово Кыргызстана https://slovo.kg/?p=5704
Факты о Курманжан Датке https://kabarlar.org/news/30561-lichnost-kyrgyzstana-fakty-o-kurmanzhan-datke.html
Курманжан-датка — Википедия https://ru.wikipedia.org/
Абытов Б.К., Малоизвестные факты из жизни Курманжан-датки.https://kghistory.akipress.org/unews/un_post:1003
В.И.Шаповалов «Придет испытание к нам…» / Калыгул. Курманджан Датка. Неизвестная кыргызская поэзия в переводах Вячеслава Шаповалова. - http://www.literatura.kg/articles/?aid=1233
Где похоронена Курманжан датка? - https://rus.azattyk.org/a/kyrgyzstan_blog_isman_almas/24412788.html
https://www.kudretugurlueminsoy.com/wp-content/uploads/2020/09/kurmancan-datka-2-862x1024-1.jpeg
Тайиров, М. М. Кыргызстандын Түштүк-батыш чөлкөмүндөгү Абдыкайым эшендин, молдо Шараптын жана молдо Абдыкадырдын агартуучулук иштери (XIX-кылымдын экинчи жарымы - XX-кылым) / М. М. Тайиров, Н. М. Тайирова, О. М. Мусаев // Вестник Ошского государственного университета. – 2020. – No. 2-4. – P. 86-99. – EDN ROOQNA.
Захарова, А. Е. Ош: этнологические аспекты формирования полиэтнического состава населения / А. Е. Захарова // Вестник Ошского государственного университета. – 2021. – Т. 1, № 3. – С. 20-26. – DOI 10.52754/16947452_2021_1_3_20. – EDN RFRRDI.