ИСХАК АСАН УУЛУ - ПОЛОТ ХАН ЖАНА АБДЫЛДАБЕК АЛЫМБЕК УУЛУ: ЧЫГААНДАРДЫН КАРЫМ-КАТНАШЫ
DOI:
https://doi.org/10.52754/1694867X_2024_1(4)_13Ачкыч сөздөр:
чыгаан инсандар, Абдылдабек, Исхак, Кокон хандыгы, ак сөөк, молдо, көтөрүлүш, орус бийликтери, Алай экспедициясыАннотация
Макалада кыргыз элинин Кокон хандыгынын доорундагы чыгаан ишмерлердин катарын толуктаган, олуттуу эки инсан тууралуу баяндалат. Маселенин орчундуу жагдайы, Кокон хандыгын дээрлик 166 жыл бийлеген, өздөрүн чингизиддердин урпагынан тараган, хан тукуму катары элге тааныткан, Чадактык кожолордун Миң тукумунан болбогон, чыныгы мураскер эмес адамдын хан тагына келиши болгондугунда. Албетте анын хан тукумунан болбогондугун көпчүлүк билген эмес, бирок эл аны колдогон акыркы хан - Полот хан же Исхак молдо Асан уулу болгон. Экинчи инсан кадимки Алымбек датканын уулу Абдылдабек - Полот хандын эң жакын, ишенимдүү, саясий жандоочуларынын бири. Тарыхтын да, тагдырдын да катаал жолунда, Кокон хандыгынын акыркы жылында, эки таптын, эки башка мүнөздөгү адамдар биригип, саясий ымалага келип, ынанымдуу карым-катнашта болушканы кашкайган чындык. Бизди кызыктырган маселе, кантип Алымбек уул Абдылдабек сыяктуу аттуу-баштуу, жети атасынан бери бийлик колунан кетпеген, төбөлдүн баласы, элден чыккан, эл үчүн башын канжыгага байлаган азамат, тайманбас - Полот хан атын алып, күрөшкө аттанган Исхакка кошулуп калды. Ал экөөнүн саясий, аскердик тандеми тууралуу, кадимки Курманжан датка билгенби, колдогонбу же такыр кабары болгон эмесби? –сыяктуу маселелер. Дагы бир олуттуу маселе, орус бийликтери аларга кандай мамиледе болгон? Жогорудагыларга саресеп салып, көз карашыбызды сунуштадык.
Библиографиялык шилтемелер
ЦГА РУз. -Ф. И. -19. Оп. 1. Д.34947. Л.4-5; Плоских В.М. Вакф медресе Алымбека //Страницы истории и материальной культуры Киргизстана досоветский период). -Фрунзе, 1975.-С.49; Его же. Очерки патриархально-феодальных отношений в Южной Киргизии (50-70 гг. XIX в.). -Фрунзе, 1968.-С.72; Его же. Киргизы и Кокандское ханство. -Фрунзе,1977. -С.198-205.
ЦГА РУз. -Ф. И. -19. Оп. 1. Д.34947. Л. 2-3.
Молдокасымов К. Курманжандын коз жашы. -Бишкек, 1991. 7-б.
Кененсариев Т. Кыргызстандын Оруссияга каратылышы. -Бишкек, 1997. -281-282-бб.
ЦГА КР. Ф.И. 75. Оп.1. Д. 53. Л.21-22; ЦГА РУз. -Ф.715. Оп. 1. Д.66. Л. 225; ООГАПД. -Ф.50. Оп. 1. Д.112. Л.13, 13 обр.
ЦГА КР. Ф.И. 75. Оп. 1. Д.53. Л.1-2.
ЦГА РУз. Ф. 715. Оп.1. Д.67. Л.50; ООГАПД КР. -Ф. 50. Оп. 1. Д.121. -Л. 3-4 обор.
ЦГА РУз. -Ф. 715. Оп.1. Д.67.-Л.301-302, 357, 398; Д.68. -Л.232-240; ООГАПД. -Ф.50. Оп.1. Д.112;Л.1-3,7,86.
Кауфманский сборник, изданный в память 25-летия истекших со дня смерти поко-рителя и устроителя Туркестанского края генерал-адъютанта К.П. фон Кауфмана. -М., 1910. -С. I - III.
Кауфманский сборник... -С.I-IV.
ЦГА КР. Ф.И. 75. Оп.1. Д.52. Л.102-103.
ЦГА РУз. -Ф.715. Оп. 1. Д.67. Л.301-302, 357, 398; ООГАПД. -Ф.50. Оп. 1. Д.112. Л.1-2, 7, 10.
Кененсариев Т.К. Кыргызстандын ... -282 -б.
ЦГА КР. Ф.И. 75. Оп.1. Д.53. Л.21-22. Копия; Кыргызстан - Россия. История взаимо-от¬ношений: Сб. док. и материалов (XVIII-XIX вв.). -Бишкек, 1998. -С.406-407.
ЦГА РУз. -Ф.715. Оп.1. Д.67. Л.357. Д.68. Л.180; ООГАПД. -Ф.50. Оп.1. Д.112. Л.7,12.
ЦГА КР. Ф.И. 75 Оп. 1. Д.53. Л. 34-38,43-47,50,53-54,68-71, 75-81. Копия; ЦГА РУз. -Ф.715. Оп. 1. Д.68. Л.232-240, ООГАПД. -Ф.50. Оп. 1. Д.112. Л.3.; Кыргызстан-Россия… -С.410-421
Кененсариев Т. К. Кыргызстандын... -296, 304-б.
ЦГА КР. Ф.И. 75. Оп. 1. Д.52. Л.33-35.
Кыргызстан-Россия... -С.346.
ЦГА КР. Ф.И. 75. Оп.1. Д.52. Л.101.
Кауфманский сборник ... -С. I. XII.
ЦГА РУз. -Ф.715. Оп. 1. Д.67. Л.4; ООГАПД. -Ф.50. Оп. 1. Д.121. Л.3.
Жүктөөлөр
Жарыяланды
Кандай шилтеме берүү керек
Саны (чыгарылыш)
Бөлүм
Лицензия
Copyright (c) 2024 Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Тарых
