Ч. АЙТМАТОВДУН ЧЫГАРМАЛАРЫНДАГЫ АДАМДЫН ДЕГРАДАЦИЯСЫНЫН ФИЛОСОФИЯЛЫК ПРОЕКЦИЯСЫ

Аннотация

20-кылымдын башында сөздүн мааниси актуалдуулукка  ээ боло баштаган. Учурда "деградация" деген сөз эмнени билдирет? Бул адамдын, башка бир организмдин, коомдун, табияттын, системанын, молекулалардын касиеттеринин, сапаттарынын акырындык менен жөнөкөйлөштүрүлүшү, бузулушу, төмөндөшү же жоголуусу болгон татаал абалдан жөнөкөй абалга өтүү процесси. Деградация коомдук жашоонун бардык чөйрөсүнө өз таасирин тийгизет жана ар кандай кубулуш же процесске таасир этиши мүмкүн. Бул көпчүлүктүн көңүл чордонундагы жана такыр башка илим жана тармактардагы көптөгөн илимпоздор тарабынан изилденип жаткан кубулуш. Адам өзүнөн өзү кыйратуучу потенциалы камтыбайт, бирок мындай учурлар азыр деле дагы эле байкалууда. Жеке адамдын деградациясы эмнени билдирет? Бул, биринчи кезекте, эки маанилүү белгилеринин пайда болушу - депрессия жана апатия. Адам тең салмактуулугун жогото баштайт, үйрөнүү жөндөмдүүлүгү, курчап турган дүйнөнү түшүнүү, өнүгүү жана дайыма динамикада болуусун шартоо. Макалада инсандын деградациясы: адамзаттын рухий жардылыгы, адеп-ахлактык төмөндөшү каралат. Улуу тоонун элеси, анын улуулугу башка табигый образдардын ичинен артыкчылыктуу орунду ээлейт. Жазуучу өз жерине, тоолоруна чыккынчылык кылып, акчанын артынан түшкөн бардык баалуулуктарды тебелеп-тепсеген адамды көрсөтөт. Ал эми адам азыр токтобосо, эсине келбесе, анда адамдын аң-сезиминде катастрофа чыгып, адам деградацияга учурап, натыйжада адамдык жүзүбүздөн, мекенибизден ажырап калышыбыз мүмкүн деген асыл ойлор тизмектелген.