COUSINIA MARACANDICA ӨСҮМДҮГҮНҮ ЖЕР ҮСТҮНДӨГҮ БӨЛҮГҮНҮН ЭЛЕМЕНТТИК СОСТАВЫ
DOI:
https://doi.org/10.52754/16948688_2025_1(6)_11Ачкыч сөздөр:
Cousinia maracandica, СЭМ-ЭДС, элементардык анализ, макроэлементтер, микроэлементтер, морфология, уруктар, жалбырак, экологиялык адаптацияАннотация
Бул изилдөөнүн алкагында Өзбекстандын флорасындагы эндемикалык өсүмдүктөрдүн бири — Cousinia maracandica түрүнүн жер үстүндөгү бөлүктөрүнүн (жалбырактары жана сабактары) жана уруктарынын элементтик курамы боюнча терең илимий анализ жүргүзүлдү. Изилдөөдө жогорку резолюциялуу сканирлөөчү электрондук микроскопия (SEM) жана энергетикалык дисперсиялык рентген-спектралдык анализ (EDS) сыяктуу заманбап ыкмалар колдонулган.
Салыштырма анализдин жыйынтыгында өсүмдүк ткандарында негизги макроэлементтер (мисалы, калий (K), кальций (Ca)) жана микроэлементтер (темир (Fe), магний (Mg), фосфор (P), титан (Ti) ж. б.) сандык түрдө аныкталып, алардын зат алмашуу, фотосинтез жана энергия алмашуу процессиндеги физиологиялык функциялары белгиленди.
Натыйжалар өсүмдүктүн жер үстүндөгү бөлүктөрүндө көмүртек, кычкылтек жана калий жогорку концентрацияда экенин көрсөттү. Бул көрсөткүчтөр Cousinia maracandica түрүнүн жогорку метаболизмдик активдүүлүгүнө далил болуп саналат. Ал эми уруктарда кычкылтек, фосфор жана магнийдин басымдуулугу энергиянын топтолушуна жана активдүү ферменттик процесстердин жүрүшүнө өбөлгө түзөт.
Анализделген элементтердин өз ара байланышы жана таралышы аталган өсүмдүктүн экологиялык адаптациясын жана жашоо стратегияларын түшүнүүдө маанилүү фактор катары бааланат. Бул изилдөө өсүмдүктөрдүн физиологиясы жана морфологиясы боюнча теориялык билимдерди кеңейтүү менен катар, экологиялык шарттардын дары-дармек өсүмдүктөрүнүн курамындагы биологиялык активдүү заттарга тийгизген таасирин изилдөөдө практикалык мааниге ээ. Жыйынтыктар Борбордук Азия флорасынын экологиялык, биоморфологиялык жана химиялык аспектилерин терең изилдөөгө илимий салым кошот
Библиографиялык шилтемелер
Tojimatov A.A., Abdullayeva G.R. (2020). O‘zbekiston florasidagi endemik Asteraceae vakillarining ekologik xususiyatlari. O‘zMU Ilmiy axborotlari, 3(1), 48–53.
Зайцев Г.Н. (2005). Биология и экология микроэлементов. М.: Наука.
Bahramov B.B., Karimova M. (2019). Ajoyib o‘simliklar tarkibining elementar tahlili. Biologik tadqiqotlar jurnali, 2(4), 21–30.
Çakmak I. (2019). Plants under Mineral Stress. Plant Nutrition Journal, 11(2), 133–142.
Ahmad S., Rehman A., Khan M.A., Akhtar S., Javed M. (2021). Endemic flora of arid zones and their pharmacological potentials. Ecological Botany, 14(3), 219–227.
Karami A., Sharifi-Rad J., Ezzatzadeh E., Shariati M., Salehi B. (2021). Applications of SEM-EDS in medicinal plant research. Microscopy Research and Technique, 84(9), 1961–1972.
Zhang Y., Li X., Zhao W., Huang B., Qiao X. (2017). Role of minerals in medicinal plants. Chinese Journal of Integrative Medicine, 23(5), 355–360
Жүктөөлөр
Жарыяланды
Кандай шилтеме берүү керек
Саны (чыгарылыш)
Бөлүм
Лицензия
Copyright (c) 2025 Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Химия. Биология. География
