КУРШАБ ДАРЫЯСЫНЫН БАССЕЙНИНДЕ ТАРКАЛГАН ЛЮТИК ГҮЛДҮҮЛӨР (RANUNCULACEAE) УРУУСУНУН ДАРЫ-ДАРМЕК ӨСҮМДҮКТӨРҮ
DOI:
https://doi.org/10.52754/16948688_2024_1(4)_6Ачкыч сөздөр:
өсүмдүк сырьесу, ресурстук мүнөздөмөлөр, Куршаб бассейни, лютиктер, дары өсүмдүктөрАннотация
Макалада Куршаб дарыясынын алабында таркалган Ranunculaceae уруусунун 23 түрү аныкталып, алар илимий жана элдик медицинада практикалык мааниге ээ болгон перспективдүү түрлөр болуп эсептелишет. Түрдүк курам боюнча 10 тукумдун өкүлдөрү кездешти. Алардын ичинен эң кеңири таралгандары лютик - Ranunculus L. (7 түр) жана бийик чөптүү шалбаада - Delphinium L. (5 түр), калган түрлөр көрсөтүлгөн аймакта эки-үчтөн гана таралган. Тиричилик формасы боюнча лютиктер уруусунан бир кыйла бай болуп, көп жылдык чөптөр саналышат (19 түр), андан кийинки орунда: бийик бүтөө- Delphinium Stocksianum Boiss., Ceratocephalus ortho-ceras D.C., адонис- Adonis parviflora Fisch. – бир жылдык чөптөр, ал эми уулуу лютик - Ranunculus sceleratus L., бир - эки жылдык өсүмдүктөр болуп саналышат. Лютиктер уруусунун дары өсүмдүктөрү үйрөнүлгөн аймактын дээрлик бардык алкактарында кездешишет, бирок бирдей деңгээлде эмес: тоолуу талаа жана жарым чөлдө – 5түр; бийик чөптүү шалбааларда -5 түр; дарак-бадалдар алкагында – 10 түр; субальпы шалбаасында – 11 түр; альпы шалбаасында – 6 өсүмдүктүн түрлөрү кездешти. Демек, эң көп дары өсүмдүктөр таркалган алкактар: дарак бадалдар жана субальпы алкагы болуп саналды.
Библиографиялык шилтемелер
Выходцев И. В. Вертикальная поясность растительности в Киргизии (Тянь-Шань и Алай). М.: Изд-во АН СССР.1956. 83 с.
Каримова Б. К., Дурсунбаева А. Ж. История изученности и некоторые сведения о лекарственных растениях басс. р. Гульча (Куршаб) Алайского хребта. // Вестник ОшГУ.сер. естеств. наук. 2002. С. 109-112.
Коровин Е. П. Растительность Средней Азии и Южного Казахстана. Изд-е второе, дополн. и пераб. Кн.1. Ташкент:Фан. Изд-во АН Уз ССР. 1961. 452 с.
Лазьков Г. А., Султанова Б. А. Кадастр флоры Кыргызстана. Сосудистые растения. – 2014.
Лебедева Л. П. Ячменная, бородачевая и разнотравно-злаковая формации горной Восточной Ферганы. Фрунзе: Изд-во АН Кирг ССР. 1963. 130 с.
Серебрякова, И. Г. Жизненные формы высших растений // Полевая ботаника [Текст] / И. Г. Серебрякова. - М.: Наука,1964.-№3.146-205 с.
Черепанов, С. К. Сосудистые растения СССР [Текст] / С. К. Черепанов. - Л.: Наука. 1981. 509 с.
Тайжанов К., Каримова Б., Дурсунбаева А.Ж. О дикорастущих лекарственных растениях бассейна реки Куршаб (Алайский хр.) // Узб. Биол. журнал. № 6. 2004.с. 29-35.
Тахтаджян А. Л. Система магнолиофитов. Л.: Наука. 1987. 439 с.
Флора Киргизской ССР [Текст] - т.т.1-X1. Изд-во Кир Фан СССР, Илим. 1952- 1965 с.
Чыныкеева, Г. Э. Куршаб айылынын топоними, этникалык тарыхы жана келечеги / Г. Э. Чыныкеева, А. М. Заидов // Вестник Ошского государственного университета. – 2021. – Vol. 1, No. 3. – P. 71-77. – DOI: 10.52754/16947452_2021_1_3_71. – EDN: EFPBPE.
Жүктөөлөр
Жарыяланды
Кандай шилтеме берүү керек
Саны (чыгарылыш)
Бөлүм
Лицензия
Copyright (c) 2024 Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Химия. Биология. География
