ИРАНДАГЫ «ИСЛАМ РЕВОЛЮЦИЯСЫ» XX КЫЛЫМДЫН АКЫРКЫ ЧЕЙРЕГИНДЕГИ ЭЛ АРАЛЫК МАМИЛЕЛЕРДИН ФАКТОРУ КАТАРЫНДА
DOI:
https://doi.org/10.52754/16948653_2025_1_15Ачкыч сөздөр:
Ислам, тынчтык орнотуу, төңкөрүш, Иран, тышкы саясат, реформалар, чыр чатактарАннотация
Бул макала 1978-1979-жылдары Иранда болгон Ислам революциясынын идеологиялык шарттарын эл аралык мамилелерге таасир кылуучу багыттарына арналган. Бул революциянын өзгөчөлүгү көп жагынан анын бир катар объективдүү факторлорго карабастан болгондугунда болгон. Революциялык окуялар 1960-жылдары Шах Мохаммад Реза Пехлеви тарабынан жүргүзүлгөн реформалардын натыйжасында жетишилген өлкөнүн экономикасынын калыбына келишине жана коомдук турмуштун либералдашуусуна карабастан ишке ашкан. Диний мүнөздөгү идеологиялык өбөлгөлөр сөз болуп жаткан революциянын негизги кыймылдаткыч күчү болуп калды. Анын натыйжасы дүйнөдөгү жалгыз ислам республикасынын пайда болушу болду. Калкты мобилизациялоого идеялардын потенциалдуу таасирин түшүнүү жана бул таасирдин мүнөзүн баалоо үчүн Ирандын тажрыйбасы кызыктуу көрүнөт. Азыркы шартта, батыш-борборук дүйнөлүк тартип кайра каралып жаткан кезде, практикалык мисалдарга таянуу менен конфликттерди чечүүнүн альтернативдүү жолдорун изилдеп, алардын артыкчылыктарын жана маанисин аныктоо мурдагыдан да актуалдуу.
Библиографиялык шилтемелер
Аббас Манучихри. Политическая система Ирана., СПб.: Петербургское Востоковедение, 2007.-240с.
Дорошенко Е.А. Шиитское духовенство в двух революциях : 1905-1911 и 1978-79гг. М.: Институт Востоковедения РАН, 1998. -240 с.
Кляшторина В.Б. Происхождение и трансформация лозунга иранской революции «на шарги, на гарби-эслами» // Иран: ислам и власть. М.: ИВ РАН, 2001. –С. 31-36.
Дунаева Е. Политическая система Исламской Республики Иран: вызовы либеральной модернизации //Россия и мусульманский мир. – 2016. – №. 9 (291). – С. 95-109.
Баранов А. В. Иран и египетская революция 2011 года: восприятия и трактовки //История и историческая память. – 2015. – №. 12. – С. 104-133.
Хачатрян Т. С. Исламская революция в Иране. принцип «исламской цивилизации»: велайят-э факих //Science and education: problems and innovations. – 2020. – С. 55-58.
Kotov A. N. Иранская интеллигенция и Исламская революция 1978—1979 гг //Интеллигенция и мир. – 2012. – №. 2. – С. 126-138.
Ахмедов В. М. Религиозная политика Исламской Республики Иран в арабских странах Ближнего Востока //Пути к миру и безопасности. – 2024. – №. 1. – С. 66.
Amantir U. E. The main historical stages of the formation of Sunni and Shiite states //Евразийское Научное Объединение. – 2019. – №. 4-6. – С. 376-378.
Арунова М. 25 лет Исламской революции и российско-иранские отношения //Азия и Африка сегодня. – 2004. – №. 6. – С. 2-10.
Матназаров, С. А. Кыргызско иранских дипломатических отношений: состояние и перспективы / С. А. Матназаров, К. К. Камаева, А. А. Матмусаева // Вопросы востоковедения. – 2022. – № 1. – С. 59-62. – DOI 10.52754/16948653_2020_1_11. – EDN RXBZFR.
