КӨЧМӨНДӨР ЦИВИЛИЗАЦИЯСЫ ЖАНА АНЫН ДҮЙНӨ ТАРЫХЫНДАГЫ ОРДУ
DOI:
https://doi.org/10.52754/16948653_2025_1_13Ачкыч сөздөр:
көчмөндөр, цивилизация, жарандык, мамлекеттик, материалдык, эволюция, масштаб, глобализация, интеграцияАннотация
Көчмөндөр цивилизациясы көтөрүлгөндөн тарта, көчүп жүрсө көчмөндөрдө кайдагы цивилизия дегендер да, көчмөндөрдүн отурукташкан, ордолуу шаарлашкан маданиятын издегендер да өз ойлорун, ой толгоолорун байма-бай айтып да, жазып да, аны далилдөөгө жүйөөлү делген далилдерин тартып келишет. Деги эле «цивилизация» сөзүнүн өзү тар мааниде латын тилинен – «жарандык», «мамлекеттүүлүк» дегенди түшүндүрүп, ошол мамлекеттин өсүп-өнүгүүсүн, өлкөнүн өтө бийик өнүгүү деңгээлин, адамдардын маданиятынын, материалдык абалынын алдыда жүрүшүн туюндурган. Цивилизация кеңири түшүнүгүндө жалпы адамзатын татыктуу жашоого – адамкерчиликке, айкөлдүккө, адептүүлүккө, ыймандуулукка, бакубаттуулукка, байгерчиликке жетишүү үчүн калтырган ата-бабаларыбыздын материалдык жана руханий дүйнөсү, аруулуктары, баалуулуктары болуп, бул алардын адам баласынын келечегине түптөп кеткен улуу мурасы деп атоого болот. Ал эми макалада ошол көчмөндөрдүн ролун аныктоого аракеттер жасалды.
Библиографиялык шилтемелер
Ибраимов К. Т “Улуу жибек жолу жана көчмөндөр цивилизациясы” 5-бет. 2022-жж.
Эшиев А. “Молдо Нияздын санат дигарасттары”-тарыхый-этнографиялык булак катары., 2023-жж. 9-бет.
Адилбаев Ж., Дуйшонбаева А.Б., “Дүйнө тарыхы: доорлор жана цивилизациялар, географиялык ачылыштар, согуштар жана революциялар, мыйзамченемдүүлүктөр жана келечек” Ош-2021., 6-бет.
Кубанычбек Кызы, А. “Манас” эпосунда көчмөн турмуштун сүрөттөлүшү / А. Кубанычбек Кызы // Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Филология. – 2023. – No. 2(2). – P. 41-48. – DOI 10.52754/16948874_2023_2(2)_5. – EDN UIVPTC.
Tulobaev, A. Z. Adaptation technologies to climate change in mountain pastoralizm / A. Z. Tulobaev, Z. Niazbekova // Bulletin of Osh State University. – 2021. – No. 1-2. – P. 462-466. – DOI 10.52754/16947452_2021_1_2_462. – EDN SJXLOI.
Абдуманапов, Р. А. Энтони Женкинсондун күндөлүгүндө кыргыздардын эскерилиши тууралуу / Р. А. Абдуманапов // Вестник Ошского государственного университета. – 2024. – No. 4. – P. 115-123. – DOI 10.52754/16948610_2024_4_12. – EDN YJBCBZ.
Кыдырова, Б. А. Элдик оозеки чыгармалар-элдик тарбиянын мектеби / Б. А. Кыдырова // Вестник Ошского государственного университета. – 2021. – Vol. 2, No. 4. – P. 269-275. – DOI 10.52754/16947452_2021_2_4_269. – EDN KIGHWP.
Джумабаев, Б. С. Кыргыз музыкалык фольклорунун башаты / Б. С. Джумабаев, А. Ф. Баякова // Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Философия. Социология. Политология. – 2023. – No. 2(2). – P. 62-68. – DOI 10.52754/16948823_2023_2(2)_10. – EDN FDKLKP.
Апышова, А. К. Cовет бийлигине чейинки кыргыздардын отурукташууcунун айрым аракеттери / А. К. Апышова, Э. Пазыл Кызы // Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Тарых. – 2024. – No. 1(4). – P. 123-130. – DOI 10.52754/1694867X_2024_1(4)_15. – EDN BDSRJK.
Ташалиева, М. М. Исследования жизни кочевых и оседлых сообществ в Кокандском ханстве / М. М. Ташалиева, Т. А. Айтбаев // Вестник Ошского государственного университета. История. – 2024. – № 1(4). – С. 218-225. – DOI 10.52754/1694867X_2023_2(3)_27. – EDN CMHZXG.
Курбанбаев, К. А. Кыргызское искусство в системе традиционной культуры / К. А. Курбанбаев, Д. А. Ыразаков, А. М. Камчыбеков // Вестник Ошского государственного университета. – 2021. – Т. 1, № 3. – С. 294-302. – DOI 10.52754/16947452_2021_1_3_294. – EDN SBMMVA.
