Ч.Ч. ВАЛИХАНОВДУН ЖАНА В.В. РАДЛОВДУН ЧЫГАРМАЛАРЫНДАГЫ КЫРГЫЗ ЭЛИНИН ТИЛИ ЖАНА ЖАЗУУСУ
DOI:
https://doi.org/10.52754/1694867X_2024_1(4)_10Ачкыч сөздөр:
тил жана жазуу саясаты, тарыхый генетика, сабатсыздык, орус тилдүү мектептерАннотация
Бул илимий макалада совет дооруна чейинки кыргыз коомчулугундагы тил көйгөйү боюнча тарыхый маалыматтар илимий жактан талданган. Бул кубулушту сүрөттөгөн тарыхый эмгектердин мүнөздүү өзгөчөлүгү – ошол доордогу окуяларга баа берүү, бул өз кезегинде кыргыз коомунда ишке ашырылып жаткан тил жана жазуу саясатынын өбөлгөлөрүн аныктоо үчүн объективдүү изилдөөгө мүмкүндүк берет. Илимий макаланын максаты - авторлордун эмгектерине тарыхый талдоо жүргүзүү
Революцияга чейинки мезгилдеги кыргыз коомунун тил жана жазуу маселелерин чагылдырган Ч.Ч.Валиханов жана В.В. Илимий изилдөөнүн алкагында Ч.Ч. Валиханов менен В.В. Радловдун эмгектери талдоого алынып, алардын кыргыз коомчулугундагы тил жана жазуу көйгөйүн чагылдырган ой-пикирлери илимий чөйрөгө сунушталды. Макалада тарыхый-генетикалык, анализ-синтездик, тарыхый-салыштырмалуу, индукциялык-дедукциялык, тарыхый-системалык, логикалык методдор колдонулат. Тарыхнамалык эмгектер катары түркстан таануу, чыгыш таануу, кыргыз таануу жаатындагы эмгектер изилденип, өзгөчө Ч.Ч. Валиханова, В.В. Радлова. Жыйынтыгында авторлордун эмгектери кыргыз элинин тил жана жазуу тарыхын толуктап турганы белгиленди.
Библиографиялык шилтемелер
Валиханов Ч.Ч. Собр.соч. в пяти томах.–Алма-Ата:Гл.ред.Каз.сов.энциклопедии. [Текст]/Валиханов Ч.Ч. 1984-1985.–Т.I.–1984.–432с., Т.2.–1985.–416с., Т.4.–1985.–457с., Т.5.–1985.–528с.
Сочинение Ч.Ч. Валиханова (под редакции Н.И. Веселовскаго) Спб.–1904.–619с.
Наджип Э.Н., Благова Г.Ф., Тюрки язык //Языки мира. Тюркские языки. [Текст]/ Наджип Э.Н.–Бишкек, 1997.–С.126-138.
Плоских В.М.,Худайбергенов С.К. Ранние киргизские письменные документы//Изв.АН КиргССР. [Текст]/ Плоских В.М. –1968.–№4.–С.75-79.
Юнусалиев, Б.М. (1959). Киргизская лексикология: Учеб. пособие по кирг. яз. Для студентов филол. фак. вузов. Ч.I. Фрунзе: Кыргызучпедгиз. 248с.
Батманов И.А. Некоторые лингвистические данные к этногенезу киргизского народа//Тр.Кирг.археол.-этногр.экспедиции [Текст] / Батманов И.А. – Фрунзе,1959.–Т.3.– 103с.
Карыпкулов, А. и др. История Киргизской ССР (с древнейших времен до наших дней. В пяти томах. (1984). Том 1. Фрунзе: Кыргызстан. 800с.
Кононов 1972:7-15; 1982; Тюркологический словарь 1972; 1978.
https://lib.kunstkamera.ru (Дата обращения: 05.02.2023)
Радлов В.В. Образцы народной литературы северных тюркских племен. Часть V. Наречие дикокаменных киргизов. [Текст]/ Радлов В.В. – Санкт Петербург, 1885.
https://cyberleninka.ru (Дата обращения: 05.02.2023).
Акмолдоева Ш.Б. Древнекыргызская модель мира (на материалах эпоса «Манас»). – Бишкек: Илим, 1996. – 220 с.
Распространение ислама у кыргызов / М. А. Закиров, А. С. Закирова, Р. К. Сабиров, М. И. Чыналиева // Вестник Ошского государственного университета. История. – 2022. – № 1. – С. 38-47. – DOI 10.52754/1694867X_2022_1_5. – EDN VGAVNC.
Алтаев, Б. Роль Узбекали Джанибекова в возрождении национальной культуры, народных обычаев и традиций казахского народа (к 90-летию Узбекали Джанибекова) / Б. Алтаев, А. С. Уалтаева // Вестник Ошского государственного университета. – 2021. – Т. 3, № 3. – С. 33-46. – EDN CZZSAU.
Жүктөөлөр
Жарыяланды
Кандай шилтеме берүү керек
Саны (чыгарылыш)
Бөлүм
Лицензия
Copyright (c) 2024 Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Тарых
