КЫРГЫЗДАР АРАСЫНДА ИСЛАМ ДИНИНИН ЖАЙЫЛЫШЫ

Авторлор

  • М.А. Закиров Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясы
  • А.С. Закирова Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясы
  • Р.К. Сабиров Ош мамлекеттик университети
  • М.И. Чыналиева Ош мамлекеттик университети

DOI:

https://doi.org/10.52754/1694867X_2022_1_5

Ачкыч сөздөр:

ислам, дин, кыргыздар, көчмөндөр, исламдаштыруу, мусулман диниятчылары, орус бийлиги, колония, Орто Азия, Түркстан, мусулмандар, жадидизм, панисламизм

Аннотация

Макалада Кыргызстандын аймагында ислам дининин жайылышы тууралуу кыскача маалымат берилген. VII-VIII кылымдарда арабдардын Орто Азияны басып алуусу менен түздөн-түз байланыштуу болгон кыргыз элинин исламдашуу процессинин өзгөчөлүктөрү каралат. Ал кездеги кыргыздар көчмөн турмушту карманган бутпарастар болгон, бул алардын исламды үстүртөн сиңирүү себептеринин бири болгон. Ошого карабастан ислам дини кыргыз чөйрөсүнө барган сайын тереңдеп кирип, бул процессте суфий агымдары маанилүү роль ойноп, аны тынчтык миссионердик үгүттөө аркылуу жайылткан. Бирок кыргыздарда ислам байыркы бутпарастык ишенимдер менен чырмалышып, жанаша жашап келген.

Макаланын негизги багыты XIX кылымдын экинчи жарымындагы ислам дининин өнүгүшүнө арналган. Бул мезгилде исламдын позициясы орус бийлигинин ага карата болгон мамилесинен көз каранды болгону, ал туруктуулугу менен айырмаланбаганы белгиленген. Колонизациянын алгачкы жылдарында алар ислам динине берилген болсо, XIX кылымдын аягында. алар «панисламисттик» идеялардын жайылышынан чочулай башташты. Ошого жараша Орусиянын исламга карата саясаты катаал болуп калды.

Библиографиялык шилтемелер

Восточные авторы о кыргызах: Сб. ст. / Сост. введ. и комм. О.Караева. Бишкек,1994.

Бартольд В.В. История Туркестана. Собр.соч. Т.П. ч.1. М. 1963.

Урманов Э.А. Ислам и кыргызы. Бишкек, 2001.

Валиханов Ч.Ч. Собр. соч. в 5 томах. Т.2. Алма-Ата, 1985.

История Киргизской ССР в 5 томах. Т.1. Фрунзе, 1984.

Абрамзон С.М. Кыргызы и их этногенетические и историко-культурные связи. Фрунзе. 1990.

Шукуров Ш., Шукуров Р. О воле к культуре // Центральная Азия и Кавказ. 1998. №1.

Чотаева Ч. Этнокультурные факторы в истории государственного строительства Кыргызстана. Бишкек, 2005.

Абазов Р. Исламское возрождение в центральноазиатских новых независимых государствах// Политические исследования. 1995. №23.

Ушаков В.Н. Политический ислам в Центральной Азии. Бишкек, 2005.

Жүктөөлөр

Жарыяланды

2022-12-28

Кандай шилтеме берүү керек

Закиров, М., Закирова , А., Сабиров , Р., & Чыналиева, М. (2022). КЫРГЫЗДАР АРАСЫНДА ИСЛАМ ДИНИНИН ЖАЙЫЛЫШЫ. Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Тарых, (1), 38–47. https://doi.org/10.52754/1694867X_2022_1_5

Саны (чыгарылыш)

№ 1 (2022): Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Тарых

Бөлүм

Статьи

Лицензия

Copyright (c) 2022 Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Тарых

Лицензия Creative Commons

Бул эмгек Creative Commons лицензиясы менен жеткиликтүү «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Коммерциялык эмес максатта колдонуу») 4.0 Жалпы дүйнөлүк.