ГИПЕРТЕКСТИН ЭПИСТЕМОЛОГИЯЛЫК ЖАНА КОГНИТИВДИК МОДЕЛДЕШҮҮСҮ
DOI:
https://doi.org/10.52754/16948823_2025_1(5)_15Ачкыч сөздөр:
гипертекст, эпистемология, когнитивдик моделдөө, синергиялык ой жүгүртүү, постмодернизм, тармактык ой жүгүртүү, деконструкция, санариптик маданият, билим предмети, көп маанилер, интертексттүүлүкАннотация
Макалада гипертекст санариптик маданияттын жана постклассикалык эмес гносеологиянын контекстинде пайда болгон билимдин жана ой жүгүртүүнүн өзгөчө формасы катары талданат. Изилдөө заманбап таанып-билүүнүн жана маданий практиканын өзгөчөлүктөрүн чагылдырган сызыктуу эмес, борбордон ажыратылган жана көп өлчөмдүү түзүлүш катары түшүнүлгөн гипертексттин гносеологиялык жана когнитивдик моделдөөсүнө багытталган. Гипертекст тексттин салттуу идеясын гана өзгөртпөстөн, субъективдүүлүктү, кабыл алуунун жана түшүнүүнүн жаңы формаларын түзөрү көрсөтүлгөн. Ал билимдин сызыктуу логикасынан тармактык, ассоциативдик жана фрагменттик ой жүгүртүүгө өтүүнү чагылдырган гносеологиялык метафора катары каралат, ошондой эле синергетикалык ой жүгүртүүнү калыптандыруунун куралы – маанини түзүүнүн көп, ачык жана контекстке көз каранды процесси. Гипертексттик концепциянын философиялык жана маданий өбөлгөлөрү белгиленет - Витгенштейндин, Фуко жана Дерриданын идеяларынан Теодор Нельсон менен Тим Бернерс-Линин эмгектерине чейин. Корутунду билимди гипертексттештирүүнүн билим берүү, илим, коммуникация жана санариптик субъективдүүлүк үчүн кесепеттери талданат.
Библиографиялык шилтемелер
Витгенштейн Людвиг. Философские исследования. — М.: Гнозис, 1994.
Гарроуэй Дэвид. Киберкультура и постструктурализм: теория в цифровую эпоху. — М.: Издательский дом ГУ ВШЭ, 2015.
Нельсон Тед. Гипертекст: эссе о новой форме текста. — М.: Текст, 2005.
Лэндоу Джордж. Гипертекст 2.0: Конвергенция современной критической теории и технологий. — М.: Когито-Центр, 2010.
Деррида Жак. Грамматология. — М.: Ad Marginem, 2005.
Делёз Жиль, Гваттари Феликс. Тысяча плато: Капитализм и шизофрения. — М.: Новое литературное обозрение, 2007.
Морен Эдгар. Метод. Том 1: Образ мышления. — М.: Когито-Центр, 2013.
Киттлер Фридрих. Граммофон, фильм, пишущая машинка. — СПб.: Издательство Европейского университета в Санкт-Петербурге, 2006.
Кастельс Мануэль. Власть сетей. — М.: Новое литературное обозрение, 2013.
Фуко Мишель. Археология знания. — М.: Гнозис, 1994.
Эко Умберто. Открытое произведение. — М.: Академический проект, 2005.
Damasio, Antonio. The Feeling of What Happens. — 1999.
Kahneman, Daniel. Thinking, Fast and Slow. — 2011.
Haken, Hermann. Synergetics: An Introduction. — 1983.
Деррида Ж. О грамматологии. Пер. с фр. — М.: Ad Marginem, 2005. Доступно по ссылке: https://i.twirpx.link/file/2267970/ [Альтернатива (Scribd)]: https://ru.scribd.com/document/441224253/Derrida-Zh-O-grammatologii-pdf
Делёз Ж., Гваттари Ф. Тысяча плато: Капитализм и шизофрения. М.: Новое литературное обозрение, 2007. Доступно по ссылке: https://archive.org/details/gilles-deleuze-felix-guattari-2010-mille-plateaux [Читать онлайн (Readli)]: https://readli.net/kapitalizm-i-shizofreniya-kniga-2-tyisyacha-plato/
Морен Э. Метод. Том 1: Природа природы. Пер. с фр. — М.: Когито-Центр, 2013. Доступно по ссылке: https://www.philsci.univ.kiev.ua/biblio/Moren.pdf [Альтернатива (Platona.net)]: https://platona.net/load/knigi_po_filosofii/filosofija_poznanija/moren_ehdgar_metod_priroda_prirody/45-1-0-932
Лэндоу Дж. Гипертекст 2.0: Конвергенция современной критической теории и технологий. М.: Когито-Центр, 2010. Фрагменты и обсуждение доступны: https://vspu.ru/sites/default/files/disfiles/dissertations/dissertaciya_stroykova_s.a..pdf
Нельсон Т. Гипертекст: эссе о новой форме текста. М.: Текст, 2005. Краткий обзор и основные идеи: https://skillbox.ru/media/code/ted-nelson-chelovek-i-gipertekst/
