КЫРГЫЗСТАНДЫН ТҮШТҮГҮНДӨГҮ СЫМАП-СУРЬМА ПРОВИНЦИЯСЫНДАГЫ ТОПУРАК КАТМАРЫНЫН ООР МЕТАЛЛДАР МЕНЕН БУЛГАНУУСУ
DOI:
https://doi.org/10.52754/16948688_2025_1(6)_7Ачкыч сөздөр:
оор металлдар, сымап, топурак, биогеохимия, концентрация коэффициенти, кларкАннотация
Бул изилдөө Борбордук Азиянын Айдаркен, Чаувай жана Улуу-Тоо сымап кендеринин биогеохимиялык аймактарында топурактын оор металлдар менен техногендик булгануу деңгээлин комплекс түрдө аныктоого арналган. Узак мөөнөттүү иштетүү жана сымап кендеринин минералдык түзүлүшү топурактын химиялык курамына олуттуу таасир эткен, анын ичинде сымап (Hg), сурьма (Sb), коргошун (Pb), жез (Cu) жана башка оор металлдардын концентрациялары нормадан бир нече эсе жогору экендиги белгилүү болду. Изилдөөнүн методикасында топурактын үлгүлөрүндө оор металлдардын концентрациясын спектралдык, инверсиялык вольт-амперометриялык жана сымапты аныктоодо атомдук-абсорбциондук ыкмалар колдонулду. Айдаркен аймагындагы топуракта сымаптын концентрациясынын техногендик коэффициенти 27,5тен 766,2ге чейин өзгөрүп, санитардык-гигиеналык чектен бир нече эсе жогору экендиги аныкталды. Чаувай жана Улуу-Тоо кендериндеги изилдөөлөрдө оор металлдардын концентрациялары салыштырмалуу төмөн болсо да, узак мөөнөттүү мониторинг жүргүзүү зарылчылыгы бар
Библиографиялык шилтемелер
Алексеев, Ю. В. (1987). Тяжелые металлы. Ленинград: Агропромиздат.
Дженбаев, Б. М., & Калдыбаев, Б. К. (2014). Методические указания (отбор проб и пробоподготовка для определения тяжелых металлов в объектах окружающей среды). Бишкек: Илим.
Ермаков, В. В., Летунов С.В., Конова Н.И. и др. (1991). Геохимическая экология организмов в условиях Южно-Ферганского ртутного субрегиона биосферы. Труды биогеохимической лаборатории, 22, C. 24–188.
Иматали кызы, К. (2017). Региональные особенности содержания ртути в почвенном покрове ртутной провинции Айдаркен (Хайдаркан). Вестник КНАУ им. К. И. Скрябина,(2)(43), 256–260.
Кабата-Пендиас, А., & Пендиас, Х. (1989). Микроэлементы в почвах и растениях (пер. с англ.). Москва: Мир.
Мамытов, А. М. (1974). Почвы Киргизской ССР. Фрунзе.
Ройченко, Г. (1960). Почвы Южной Киргизии. Фрунзе.
Самойленко, Г. А., Бондаревич, Е. А., & Концюржинская, Н. Н. (2017). Изучение содержания тяжёлых металлов в почвах и дикорастущих растениях инверсионно-вольтамперометрическим методом. Учебные записки ЗабГУ, 12(1), 31–39. https://www.elibrary.ru/item.asp?id=28858804
Субанова, Г., Турсунова, В., Абдирасулова, Ж., Ырысбаев, Э., Карыбекова, А., Субанова, Н., Ырысбаев, А., & Азизбек кызы, А. (2024). “Изучение влияния экологических производственных факторов на расстройство репродуктивной системы женщин старше 35 лет Южного Кыргызстана”. Вестник Ошского государственного университета, (2), 154–176. https://doi.org/10.52754/16948610_2024_2_16
Imatali kyzy, K., Djenbaev, B., & Abdulazizov, T. (2024). Analysis of the soil cover from the mercury province Aydarken (Kyrgyzstan). BIO Web of Conferences, 100, 04014. https://doi.org/10.1051/bioconf/202410004014
Makeeva, N., & Neverova, O. (2021). The influence of soil microorganisms on heavy metal content in the substrate of waste rock dumps. BIO Web of Conferences, 31, 00017. https://doi.org/10.1051/bioconf/20213100017
Жүктөөлөр
Жарыяланды
Кандай шилтеме берүү керек
Саны (чыгарылыш)
Бөлүм
Лицензия
Copyright (c) 2025 Ош мамлекеттик университетинин Жарчысы. Химия. Биология. География
