ЧӨЛ-ЛАНДШАФТ КОМПЛЕКСТЕРИНДЕГИ БОРБОРДУК ФЕРГАНАНЫН ЭКОЛОГИЯЛЫК ДИСБАЛАНСЫ ЖАНА ГЕОЭКОЛОГИЯЛЫК АБАЛЫ
DOI:
https://doi.org/10.52754/16948688_2024_1(4)_25Ачкыч сөздөр:
чөл ландшафты, геоэкологиялык абал, экосистема, ландшафт, геосистема, ландшафттык комплекс, табигый-антропогендик, ландшафттык түзүлүшАннотация
Макалада Борбордук Фергананын чөл ландшафттарында пайда болгон геоэкологиялык көйгөйлөр жана алардын алдын алуу чаралары жөнүндө маалымат берилген. Ошондой эле чөл ландшафттарындагы учурдагы геоэкологиялык абалды баалоо боюнча тапшырмаларды ишке ашыруу боюнча методикалык сунуштар баяндалган. Өрөөндө кеңири таралган ландшафттын түрлөрүнө Борбордук Фергананын чөлдөрү кирет. А.Абдулкасимов (2005) маалыматы боюнча 521 км2 эолдук кумдуктардын ландшафттык-типологиялык комплекстери же туздуу чөлдөр өрөөндүн 1254 км2 тегиз бөлүгүнүн 1,6% ын же аянтынын 4,4% ин ээлейт. Бирок ландшафттардын бул түрлөрү жаратылышты сактап калуу менен күчтүү антропогендик кысымга дуушар болгондугу менен айырмаланат, көгүш суулардын деңгээлинин жана минералдык курамынын өзгөрүшү сыяктуу бир катар жагымсыз экологиялык көйгөйлөр пайда болот.
Библиографиялык шилтемелер
Абдулкосимов А.А., Боймирзаев К.М. Проблемы оптимизации экологического состояния антропогенных ландшафтов Средней Азии.// Education and Science for Sustainable Development. International Theoretical and Practial Conference. 6-8 april, Tashkent, Uzbekistan.2016, 42-43 с.
Боймирзаев К.М., Мирзаҳмедов И.К. Ўзлаштирилган арид ҳудудларнинг мелиоратив ҳолати ва уларни қулайликлаштириш // География XXI асрда: муаммолар, ривожланиш истиқболлари. Республика илмий – амалий конференцияси материаллари. Самарқанд, 2017 йил 121-122 бетлар.
Духовный В.А. Динамика современного водохозяйственного баланса Ферганской долины / В.А.Духовный, В.И.Соколов, М.Г.Хорст; под ред. В.А.Духовного// Сборник научных трудов. №13. Ташкент: НИЦ МКВК, 2013.
Максудов А. Изменение почвенно-экологических условий Ферганской долины под антропогенным воздействием. Ташкент. Фан. 1990. – 92 с.
Мирзаҳмедов И.К., Уктамов У.Ш. Марказий Фарғона чўлларининг ландшафт-экологик шароитидаги ўзгаришлар. Geografik tadqiqotlar: Innovatsion g‘oyalar va rivojlanish istiqbollari II xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. Тошкент 2022.
Уктамов У.Ш. Факторы, влияющие на трансформацию ландшафтов Центральной Ферганской пустыни. "Экономика и социум" №7(98) 2022.
Уктамов У.Ш. Исследование ландшафтов Центральной Ферганской пустыни географическими методами. Теоретические и прикладные проблемы ландшафтной географии VII мильковские чтения Материалы XIV Международной ландшафтной конференции Воронеж, 17 – 21 мая 2023 года.
Uktamov U. Sh. Anthropogenic factors affecting the desertification of the deserts of Central Fergana. Journal of Geography and Natural Resources 2024.
U.Sh.Uktamov. Markaziy Farg‘ona cho‘l landshaftlarining antropogen omillar ta’sirida sodir bo‘layotgan o‘zgarishlari. FarDU. ILMIY XABARLAR 1/2024