ПАХТА ФИТОМАССАСЫНЫН ПАЙДА БОЛУШУНА АР ТҮРДҮҮ ЖЕР СЕМИРТКИЧТЕРДИН ТААСИРИ
DOI:
https://doi.org/10.52754/16948696_2024_1(6)_2Ачкыч сөздөр:
пахта, сугат айдоо аянттары, боз топурактар, минералдык жер семирткичтер, кык, кышкы жашыл кык, гозо-пая, тушумдуулук, фитомассаАннотация
Кыргыз Республикасынын Араван районунун боз топурактарында сугат айдоо аянттарында өстүрүлгөн пахта плантацияларына чачылган органикалык жана минералдык жер семирткичтердин баалуулуктары пахтанын жалпы фитомасасын түзүүдө, б.а. жер семирткичтер канчалык көп чачылса, пахта фитомассасы ошончолук көп алынат, анын ичинде. тамыр массасы жана чийки пахтаны жыйнап алгандан кийин, топурактын органикалык заттарын толуктоо үчүн кызмат кылган негизги биоэнергетикалык материал болгон түшүм жыйноодон кийинки көбүрөөк өлчөмдөгү өсүмдүк калдыктары топуракка кирет. Минералдык жер семирткичтердин сунуш кылынган өлчөмдөрүн, ошондой эле 1,5 жана 0,5 нормаларды колдонуу менен эксперименттик варианттар пахтанын жалпы фитомассасын да, пахтанын түшүмүн да жогорулатууга багытталган, ал эми минералдык жер семирткичтердин көлөмүнүн көбөйүшү менен алардын натыйжалуулугу жогорулайт. Коронавирустун пандемиясынан кийинки мезгилде, бүткүл дүйнөдө минералдык жер семирткичтерге баа кескин жогорулап жаткан учурда, бардык жерде органикалык жана жашыл жер семирткичтердин мааниси жогорулап жатат жана анын фонунда кык, кышкы жашыл кык өсүмдүктөрүн колдонуу менен эксперимент варианттары жана гозо-пай пахтанын тушумун жыйноодон кийинки калдыктарын пайдалануу жашыл экономиканын негизги элементтерин түзөт жана пахта плантацияларында колдонуунун перспективалары бар. Кыкты, кышкы жашыл кык өсүмдүктөрүн жана түшүм жыйноодон кийинки калдыктарды пайдалануу боюнча биздин тажрыйбанын варианттары контролдук вариантка салыштырмалуу пахта чийкисинин түшүмдүүлүгү кескин жогорулагандыгын жана алардын курамына органикалык заттарды кошумча киргизүү иштерин көрсөттү. сугат айдоо жерлеринин асылдуулугун жогорулатуу.
Библиографиялык шилтемелер
Аваев М.Г. Основы земледелия почвоведения и удобрения. Издательство «Высшая школа». - Москва-1967, с. 194-196
Белоусова М.А. Физиологические основы корневого питания хлопчатника -Ташкент, Фан, 1975.-С.64-66.
Бободжанова М. Д. Фотосинтез, донорно-акцепторные отношения и продуктивность средневолокнистого хлопчатника (Gossypium hirsutum L.). Душанбе 2007. Автореферат, с 11
Гасанова.А. О, Гахраманова Р. Ф. «Роль сидератов в увеличении урожайности хлопчатника и плодородия почвы» - Санкт-Петербург- 2020 © Научный журнал ''Globus'', выпуск 7, 25 с.
Гришина Л.А., Самойлова Е.М. Учет биомассы и химический анализ растений. –Москва. Изд-во МГУ, 1971.-99 с.
Доспехов Б. А, Пупонин А.И. «Земледелие с основами почвоведения». -Москва «Колос» 1982 с 186
Достиев Х. Р. Функциональная активность фотосинтетического аппарата в связи с донорно-акцепторными отношениями у продуктивных сортов хлопчатника. Душанбе 2007. Автореферат, с 20
Ибраимжанов Б. С. Совершенствование экономического механизма регулирования развития хлопководства: На материалах Кыргызской Республики. Автореферат, ВАК РФ (08.00.05, 2006).
Карабаев Н.А. Агрохимико-экологические основы плодородия и продуктивности горных почв Кыргызстана.- Бишкек, 2000, -92 с.
Качинский Н.А. Корневая система растений в почвах подзолистого типа //Труды Московской областной сельскохозяйственной опытной станции.-Москва: 1925, ч.1, вып.7
Климат Киргизской ССР. – Фрунзе. Илим. 1965. -289 с.
Комилов А. Д. Влияние органо-минеральных удобрений на генетико-физиологические системы аттракции хлопчатника и его продуктивность в условиях центрального Таджикистана. Душанбе 2012. Автореферат, с 15.
Кулиев К.К. Влияние удобрений на питательный режим почвы и урожайность хлопчатника. Технические науки в России и за рубежом: материалы VI Междунар. науч. конф. Москва. Издательство Молодой ученый, 2016, 78-79 с.
Малицкий Н.А, Таджиев М, Кулдашев М. «Удобрения в хлопководстве». (Труды СоюзНИХИ). Ташкент -1974, с. 99
Мамашукуров А.Э., Карабаев Н.А. Изменение фитомассы и урожайности хлопчатника при применении удобрений//Вестник КНАУ, 2016, №5, 147-155 с.
Латвилайвонг Пхудалай. «Влияние различных сочетаний питательных элементов и севооборота на плодородие почвы и урожай хлопчатника в условиях типичных сероземов». Ташкент, 1990. Автореферат, 18 с.
Орипов Р. Зимние промежуточные культуры в земледелии Узбекистана, их влияние на плодородие почвы, урожайность хлопчатника и других культур. Автореферат. -Самарканд 1982, с 248
Садиков А. Т. Изучение коллекции и отбор высокопродуктивных генетипов хлопчатника на основе аттрагирующей способности коробочек и фотосинтетических тес-признаков для селекции новых соров. Диссертация, Краснодар 2021, с 4, 71
Хужаназарова М. И. Агротехнические показатели и их роль в аттрагирующих способностях хлопчатника в условиях Северного Таджикистана. Душанбе 2007. Автореферат, с 20